نام کتاب : ترجمه تحرير الوسيلة (نشر آثار) نویسنده : خمینی، سید روح الله جلد : 2 صفحه : 401
ششم: سدس (يك ششم) است و آن براى پدر است با وجود فرزند مطلقا. و براى مادر است با وجود حاجب از ثلث يعنى فرزند و برادر و خواهر بنابر آنچه كه گذشت. و براى برادر يا خواهر مادرى است در صورتى كه از طرف مادر، متعدد نباشند. پس فروض نصف است و نصف آن است و نصف نصف آن است و دو ثلث است و نصف دو ثلث است و نصف نصف دو ثلث است.
مسأله 1- از آنچه كه ذكر شد ظاهر مىشود كه اهل طبقه سوم از صاحبان انساب، داراى فرض نمىباشند و فقط از جهت قرابت ارث مىبرند. و معلوم شد كه زوجين وراثتشان مطلقا به فرض است، مگر در يك صورت و آن موردى است كه وارث، منحصر به امام عليه السلام و زوج باشد.
و اما طبقه اول و دوم بعضى از آنها اصلًا فرضى ندارند مانند پسر و برادر پدر و مادرى يا پدرى و بعضى از آنها مطلقا داراى فرض مىباشند مانند مادر و بعضى از آنها در بعضى از حالات- نه در همه حالات- صاحب فرض مىباشند مانند پدر كه با وجود فرزند ميّت، داراى فرض است و در صورتى كه ميت فرزندى نداشته باشد صاحب فرض نمىباشد و همچنين است يك خواهر و دو خواهر پدرى و پدر و مادرى، پس اينها فرض دارند در صورتى كه مردى با اينها نباشد و اگر مردى باشد داراى فرض نمىباشند.
مسأله 2- از آنچه كه ذكر شد معلوم گشت كه كسى كه داراى فرض مىباشد بر دو قسم است: اول كسى است كه فقط يك فرض دارد و فرض اين شخص به تبدّل احوال، كم و زياد نمىشود مانند پدر كه در صورت وجود فرزند، صاحب فرض است و آن فقط سدس است مطلقا. و همچنين است يك دختر و دو دختر و بيشتر در صورتى كه پسر نباشد. و همچنين است يك خواهر و دو خواهر پدرى يا پدر و مادرى در صورتى كه برادر نباشد؛ زيرا فرض اينها نصف يا دو ثلث است مطلقا و اينها اگر چه در بعضى از حالات- نه همه حالات- صاحب فرض مىباشند، اما فرض اينها به تغيّر حالات نه كم مىشود و نه زياد.
و گاهى كسى است كه در هر حالى داراى فرض است كه به تبدّل احوال، تغيير پيدا نمىكند. و اين مانند برادر مادرى يا خواهر مادرى است كه در صورت يكى بودن فرض او
نام کتاب : ترجمه تحرير الوسيلة (نشر آثار) نویسنده : خمینی، سید روح الله جلد : 2 صفحه : 401