حضانت فرزند است از وصى پدر او اگر چه ازدواج كرده باشد؛ خواه بچه پسر باشد يا دختر؛ و همچنين از باقى خويشان پدر حتى پدر پدر او و مادر پدر او، تا چه رسد به غير آن‌ها. چنان كه اگر مادر در زمان حضانتش بميرد پس پدر از غير او به آن احق است. و اگر پدر و مادر نبودند حضانت مال پدر پدر است و اگر او هم نبود و پدر پدر وصى نداشته باشد پس خويشان فرزند بر اساس ترتيب مراتب ارث، حضانت او را دارند و نزديك‌تر ايشان مانع دورتر مى‌باشد. و در صورت متعدد بودن و مساوى بودن مرتبه آن‌ها و نزاع آنان، بين آن‌ها قرعه انداخته مى‌شود. و اگر يكى از آن دو (پدر و پدر پدر) وصى داشته باشند، پس در اينكه امر به همين صورت است يا حضانت مربوط به وصى است و پس از وصى مربوط به خويشان مى‌شود دو وجه است، كه احتياط به مصالحه و تسالم، ترك نشود.

مسأله 18- فرزندى كه با داشتن رشد بالغ شود (نه با حال جنون) حضانتش تمام مى‌شود، پس اگر رشيداً بالغ گردد، هيچ كس حتى پدر و مادر حق حضانتى بر او ندارند، بلكه او مالك نفس خودش است؛ پسر باشد يا دختر.

نفقه‌ها

نفقه فقط با يكى از سبب‌هاى سه‌گانه واجب مى‌شود: زوجيت، قرابت و ملك.

مسأله 1- وقتى نفقه زن بر شوهر واجب است كه زن دائمى باشد- پس زن انقطاعى نفقه ندارد- و در آن چيزى كه اطاعت او از شوهر واجب است، مطيع شوهر باشد- پس زن ناشزه نفقه ندارد- و بين زن مسلمان و زن ذمّى فرقى نيست.

مسأله 2- اگر ناشزه شود سپس به اطاعت شوهر برگردد، مستحق نفقه نمى‌باشد تا آن‌كه اطاعتش را اظهار نمايد و شوهر آن را بداند و زمانى كه رسيدن شوهر به او ممكن باشد بگذرد.

مسأله 3- اگر زن مرتد شود نفقه ساقط مى‌شود و اگر در عده برگردد نفقه برمى‌گردد.

مسأله 4- ظاهر آن است كه زوجه صغيره‌اى كه قابل تمتع بردن شوهرش از او نيست نفقه ندارد، خصوصاً اگر به طورى كوچك باشد كه قابل تمتع و تلذذ نباشد. و همچنين‌