نجف است. در سه اتاق اين خانه، حد اكثر دوازده تن از نزديكان وى حضور داشتند. در اين مسكن محقر، از قدرت رؤساى شورش و يا رؤساى جبهه مخالف كه در تبعيد به سر مى‌برند، هيچ نشان و علامتى ديده نمى‌شود و اگر آيت اللَّه خمينى قدرت آن را دارد كه ايران را به حركت درآورد و قيام برانگيزد، اين قدرت مسلماً ناشى از تسلط و اقتدار وى بر افكار مردم ايران است؛ اقتدارى كه پس از تبعيد وى از ايران به جاى آنكه كم شود، ده برابر شده است.

آيت اللَّه كه مردى متين و كم سخن است تا به حال هيچ گاه خطاب به مطبوعات بين المللى مطلبى بيان نكرده است و بنا بر اين، مصاحبه حاضر با لوموند نخستين مصاحبه ايشان است‌]

سؤال: [شاه شما را متهم مى‌كند كه مخالف تمدن و گذشته‌گرا هستيد؛ جواب شما به اين مطلب چيست؟]

جواب: اين خود شاه است كه عين مخالفت با تمدن است و گذشته‌گراست. مدت پانزده سال است كه من در اعلاميه‌ها و بيانيه‌هايم خطاب به مردم ايران مُصراً خواستار رشد و توسعه اقتصادى و اجتماعى مملكتم بوده‌ام. اما شاه سياست امپرياليستها را اجرا مى‌كند و كوشش دارد كه ايران را در وضع عقب‌ماندگى و واپسگرايى نگاه دارد. رژيم شاه رژيمى ديكتاتورى است. در اين رژيم، آزاديهاى فردى پايمال و انتخابات واقعى و مطبوعات و احزاب از ميان برده شده‌اند. نمايندگان را شاه با نقض قانون اساسى تحميل مى‌كند. انعقاد مجامع سياسى- مذهبى ممنوع است. استقلال قضايى و آزادى فرهنگى به هيچ وجه وجود ندارد. شاه قواى سه‌گانه را غصب كرده است و يك حزب واحد [1] ايجاد نموده است. از اين بدتر، پيوستن به اين حزب را اجبارى كرده است و از متخلفان انتقام مى‌گيرد.

كشاورزى ما كه توليدش حتى تا 23 سال پيش اضافه بر احتياجات داخلى‌مان بود و ما صادركننده اين ما زاد بوديم، فعلًا از ميان رفته است. مطابق ارقامى كه نخست وزير شاه در دو سال پيش به دست داده است، ايران 93 درصد از مواد غذايى مصرفى خود را وارد مى‌كند. و اين است نتيجه به اصطلاح اصلاحات ارضى شاه!

دانشگاههاى ما نيمى از سال بسته است و طلاب و دانشجويان ما هر سال چندين بار

[1] «حزب رستاخيز ملت ايران»، كه تأسيس آن در 11 اسفند 1354 توسط شاه اعلام شد.