نصر خداوند و نور هدايت و جذبه آن ذات مقدس اين فتح و ساير فتوحات واقع مى‌شود. و مادامى كه سالك در عالم قلب است و رسوم و تعينات قلبيه در او حكمفرماست، باب اسماء و صفات بر او مغلق و منسد است.

و پس از آنكه به تجليات اسمائى و صفاتى رسوم عالم قلب فانى شد و آن تجليات صفات قلب و كمالات آن را افنا نمود «فتح مبين» رو دهد، و باب اسماء و صفات به روى او مفتوح گردد و رسوم متقدمه نفسيه و متأخره قلبيه زايل و فانى شود و در تحت غفاريت و ستاريت اسماء مغفور گردد. و گويند اشاره به اين فتح است قول خداى تعالى: إنّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبيناً. لِيَغْفِرَ لَكَ اللّه ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأخَّرَ. ما فتح آشكاراى عالم اسماء و صفات را بر تو نموديم تا در تحت غفاريت اسماء الهيه ذنوب نفسيه متقدمه و قلبيه متأخره مغفور شود. و اين فتح باب «ولايت» است.

و مادامى كه سالك در حجاب كثرت اسمائى و تعينات صفاتى است، ابواب تجليات ذاتيه به روى او مغلق است. و چون تجليات ذاتيه احديه براى او شود و جميع رسوم خلقيه و امريه را فانى نمايد و عبد را مستغرق در عين جمع نمايد، «فتح مطلق» شود و ذنب مطلق مغفور گردد، و با تجلّى احدى ذنب ذاتى، كه مبدأ همه ذنوب است، ستر شود: وجودك ذنب لا يقاس به ذنب. [1] و گويند اشاره به اين فتح است قول خداى تعالى: إذا جاءَ نَصْرُ اللّه وَ الفَتْحُ‌. [2] پس با «فتح قريب» ابواب معارف قلبيه مفتوح شود و ذنوب نفسيه مغفور گردد. و با «فتح مبين» ابواب ولايت و تجليات الهيه مفتوح گردد، و بقاياى ذنوب نفسيه متقدمه و ذنوب قلبيه متأخره آمرزيده شود. و با «فتح مطلق» فتح تجليات ذاتيه احديه گردد و ذنب مطلق ذاتى مغفور شود.

و بايد دانست كه فتح قريب و فتح مبين عام است نسبت به اوليا و انبيا و اهل معارف. و اما فتح مطلق از مقامات خاصه ختميه است، و اگر براى كسى حاصل شود، بالتبعيه و به شفاعت آن بزرگوار واقع مى‌شود.

و از اين بيانات معلوم شد كه از براى ذنب و گناه مراتبى است كه بعضى از آن از حسنات ابرار شمرده شود، و بعضى براى خلّص ذنب است. و گويند كه رسول اكرم، صلّى اللّه عليه و آله، فرموده: ليران (أو ليغان) على قلبى، و إنّى لأستغفر اللّه في كلّ يوم سبعين مرّة. [1] اين كدورت توجه به كثرت تواند بود، ولى از قبيل خواطر بوده كه بزودى زايل مى‌شده. و در حديث است كه رسول خدا، صلّى اللّه عليه و آله، از هيچ مجلسى بيرون تشريف نمى‌برد مگر آنكه بيست و پنج مرتبه استغفار

[1] «وجود تو خود گناهى است كه با هيچ گناهى قابل قياس نيست.»

[2] «زمانى كه يارى خدا و پيروزى و گشايش فرا رسيد.» (نصر- 1).

______________________________

[1] حديث 6، پاورقى 17.