میشوند»، «بعضی انسانها سفید پوستاند» و امثال اینها؛ یا بیان کمّیت افراد شده که همه افراد یا بعضی، یا نشده است. اگر نشده باشد قضیه ما «قضیه مُهْمَلِه» نامیده میشود. قضایای مهمله نه در علوم و نه در فلسفه اعتبار مستقل ندارند، آنها را باید در ردیف قضایای جزئیه محصوره حساب کرد، مثل آن که بگوییم: «انسان عجول است» ولی روشن نکنیم که همه انسانها یا بعضی انسانها عجولاند.

اما اگر بیان کمّیت افراد شده باشد که همه افراد یا بعضی افراد است، «محصوره» نامیده میشود. اگر بیان شده باشد که همه افراد چنیناند «محصوره کلّیه» نامیده میشود، و اگر بیان شده باشد که بعضی افراد چنیناند «محصوره جزئیه» نامیده میشود.

پس محصوره بر دو قسم است: کلیه و جزئیه، و از آن نظر که هر قضیهای ممکن است موجبه باشد و ممکن است سالبه باشد پس قضایای محصوره مجموعاً چهار نوع است:

موجبه کلّیه مثل «کلُّ انسانٍ حیوانٌ» یعنی «هر انسانی حیوان است».

سالبه کلّیه مثل «لا شیءَ مِنَ الانسانِ بِحَجَر» یعنی «هیچ انسانی سنگ نیست».

موجبه جزئیه مثل «بعضُ الحیوانِ انسانٌ» یعنی «بعضی حیوانها انساناند».

سالبه جزئیه مثل «بعضُ الحیوانِ لَیسَ بِإنسانٍ» یعنی «بعضی حیوانها انسان نیستند».

این چهار نوع قضیه به نام «محصورات اربعه» معروفاند و آنچه در علوم به کار میرود همین محصورات چهارگانه است نه شخصیه و نه طبیعیه و نه مهمله. از این رو منطق بیشتر به محصورات چهارگانه میپردازد.

در قضایای محصوره آن چیزی که دلالت میکند بر این که همه افراد یا بعضی افراد مورد نظر است «سور قضیه» نامیده میشود. مثلًا آنجا که میگوییم: «هر انسانی حیوان است» کلمه «هر» سور قضیه است و آنجا که میگوییم: «برخی حیوانها انساناند» کلمه «برخی» سور قضیه است و این که میگوییم: «هیچ گیاهی در شورهزار نمیروید» کلمه «هیچ» سور است و این که میگوییم: «بعضی درختان در گرمسیر رشد نمیکنند» کلمه «بعضی ... نه» سور است. در عربی کلمات «کلّ»، «لا شیءَ»، «بَعضُ»، «لَیسَ بَعضُ» سور به شمار میروند.