خود صدرالمتألّهین در کتاب اسفار طبق طرحی که برای آن کتاب ریخته است اساساً متعرّض مسائلی به نام «طبیعیات» نشده است ولی از چهار قسمت فوق مسائل سماع طبیعی را ضمن مباحث «جواهر و اعراض» آورده و در حقیقت آنها را داخل در «الهیات» دانسته است و مسائل «نفس» را بحث جداگانه و مستقلّی قرار داده است و مباحث فلکیات و عنصریات را به هیچ وجه متعرّض نشده است.

بوعلی در شفا طبیعیات را در هفت فن ذکر کرده است به این ترتیب:

1. سماع طبیعی

2. السماء و العالم

3. کون و فساد و استحاله

4. افعال و انفعالات (شیمی)

5. معادن و آثار علوی و زلزله و امثال آنها

6. نفس اعمّ از نباتی، حیوانی، انسانی

7. نبات (گیاهان)

8. حیوان

در کتاب منظومه مجموع طبیعیات در هفت فریده بیان شده است:

1. حقیقت جسم طبیعی

2. مباحث حرکت

3. باقی لواحق جسم طبیعی از قبیل زمان، مکان، شکل، جهت، حدوث اجسام.

4. فلکیات

5. عنصریات

6. نفس

7. بعض احکام نفوس فلکی.

طبق بیان فوق در کتاب منظومه مباحث مربوط به سماع طبیعی در سه فریده نخست ذکر شده است که فریده اوّل آن درباره «حقیقت جسم طبیعی» است.

این فریده ضمن ده فصل بیان شده است:

1. اقوال و آراء و عقاید در حقیقت جسم طبیعی

2. اثبات هیولی بر طبق مذهب مشّائین

3. تعریف هیولی و برخی از احکام آن