ضرورتا و لزوما باید باشد. ولی اگر از مفهوم لفظی این کلمه بگذریم ناچار باید عمیقتر بیندیشیم و ببینیم ملاک وجوب وجود چیست؟ تفاوت واجب الوجود با ممکن الوجود در چیست؟ چرا این واجب الوجود است و آن ممکن الوجود؟ و آیا واجب الوجود عبارت است از «موجود خودساز و خود ساخته و خود سامان» یعنی موجودی که سازنده و سامان دهنده خویش است؟ و قهراً اگر این تصوّر درست باشد در آن صورت واجب الوجود از آن جهت واجب الوجود است که خود، سازنده خود است. علیهذا واجب الوجود مانند هر موجود دیگر «لمّیت» و «چرایی» دارد ولی لمّیت و چرایی او در وجود خودش نهفته است و خود نیاز خود را برطرف کرده است و به عبارت سادهتر خودش خالق و صانع و پدید آورنده خودش است، بر خلاف موجودات دیگر که نیازشان به وسیله موجود دیگر که «علّت» نامیده میشود برآورده شده است و لمّیت و چرایی آنها در وجود آن دیگری نهفته است.

تصور دیگر درباره «واجب الوجود» عبارت است از: «پدیداری بی پدید آورنده» یعنی واجب الوجود مانند هر موجود دیگر «پدید» آمده است ولی پدید آورنده ندارد، نه خودش پدید آورنده خودش است و نه غیر خودش. بنا بر این تعریف و تصوّر، وجود واجب الوجود، استثنائی است در قانون علّیت. یعنی هر پدید آمدهای علتی دارد الّا واجب الوجود که پدید آمده بدون علّت است؛ بر خلاف تعریف اول که استثنائی در قانون علّیت نیست، بلکه فرض شده که خودش نسبت به خودش، هم علّت است و هم معلول.

ما در کلمات بسیاری از دانشمندان مادّی وقتی که خوب دقّت میکنیم میبینیم تصوّرشان از «واجب الوجود» به یکی از دو شکل بالاست. [1]

این تصورات و تعریفات، ناشیانه و جاهلانه است. ما اگر بخواهیم تعریف نسبتا دقیقی پیدا کنیم باید آن را از زبان خود الهیون بشنویم. آنچه نزد همه الهیون مسلّم است این است که: ذات واجب الوجود ذاتی است بی نیاز و کامل الذات و بسیط.

مفهوم «ساخته شدن» و «پدید آمدن» در او راه ندارد. او قائم به ذات و قیوم جهان و تکیهگاه جهان است. البتّه هر دسته از الهیون از نظر به دست دادن ملاک بی نیازی و کمال ذاتی واجب الوجود و همچنین از نظر به دست دادن ملاک نیاز و نقصان مخلوقات