خدا شناسی

اوّلین مسألهای که در «الهیات بالمعنی الاخص» با آن مواجه میشویم مسأله اثبات خدا از طریق فلسفه است. مقدّمتا باید بدانیم که در اینجا فقط از طریق فلسفه به اثبات وجود خدا میپردازیم نه از راههای دیگر.

البتّه بشر، تنها از طریق فلسفه در جستجوی خدا نبوده است و تنها از این راه به وجود خداوند پی نبرده است، بلکه راههای دیگری نیز برای وصول به این مقصود داشته است:

1. راه دل و ضمیر یا راه فطرت و حسّ خداجویی

بشر همه چیز را به وسیله عقل درک نکرده است و همه چیز را هم به حکم عقل تعقیب و جستجو ننموده، آنچه عقل و علم و کاوشهای آگاهانه در دسترس بشر قرار داده است قسمتی از یافتههای بشری است و فعالیتهای تدبیری تحت راهنمایی فکر و اندیشه قسمت کمی از فعالیتهای انسانی به شمار میرود.

بسیاری از یافتههای بشر و بسیاری از فعالیتهای او به حکم غریزه و ندای ضمیر و وجدان است، همچنانکه تقریبا همه یافتهها و فعالیتهای حیوان، بالخصوص