مادی به عنوان «به دوش گیرنده استعداد» تعریف شده است، پس باید معنی «استعداد» و «حامل استعداد» معلوم شود تا تعریف «علّت مادی» معلوم گردد.

در جهان طبیعت، «شدن» وجود دارد، به این معنی که بعضی از اشیاء به صورت شیء دیگر در میآیند، یعنی شیء دیگر میشوند، مثل اینکه دانه گندم اگر در زمین مساعد و شرایط مساعد کاشته شود بوته گندم میشود و دانه جو اگر در زمین مساعدی قرار گیرد بوته جو میشود و یا اینکه تخم مرغ خانگی در شرایط مخصوصی مرغ خانگی میشود و تخم گنجشک در شرایط خاصّی به صورت گنجشک در میآید.

هر یک از این چهار تا (دانه گندم، دانه جو، تخم مرغ و تخم گنجشک) در حالی که حالت موجود را دارا باشند فقط امکان «شدن» یک شیء بخصوص را دارند؛ مثلًا در دانه گندم امکان جو شدن یا مرغ خانگی شدن و یا گنجشک شدن نیست، و همچنین در دانه جو امکان گندم شدن یا جوجه شدن نیست، و همچنین در تخم مرغ یا تخم گنجشک غیر از امکان مرغ شدن و یا گنجشک شدن نیست؛ و از قدیم گفتهاند: «گندم از گندم بروید جو زجو».

پس در این جهان، جریانی و ناموسی وجود دارد که ما از آن به «شدن» تعبیر میکنیم. و از طرف دیگر میبینیم این «شدن» نظام خاصّی دارد: هر چیزی امکان «شدن» هر چیز دیگر را ندارد و هر چیز از هر چیز دیگر به وجود نمیآید، بلکه هر چیزی که چیز دیگر میشود فقط امکان «شدن» همان چیز یا چند چیز دیگر بالخصوص را دارد. حکما این امکان را که رابطه خاصّی است میان شیء موجود و شیء دیگری که بعداً این شیء به صورت او در میآید «استعداد» یا «امکان استعدادی» (با اندک تفاوتی در این دو اصطلاح) میخوانند. این استعداد یک رابطه واقعی است نه فرضی و اعتباری. بعلاوه این رابطه یک حقیقت جداگانه و مستقل و یا محسوس نیست، و در حقیقت این رابطه میان دو شیء جداگانه نیست، بلکه میان دو مرحله از وجود یک شیء است.

در اینجا ذکر سه نکته لازم است:

الف. در اینکه در جهان جریان «شدن» وجود دارد و هر لحظه اشیائی به صورت اشیاء دیگر درمیآیند و تغییر نام و ماهیت میدهند جای شک نیست، و هم در اینکه این جریان تابع نظام خاصّی است و هر چیزی امکان «شدن» هر چیز را ندارد نیز تردید نمیتوان کرد؛ و البتّه در این دو جهت میان فلاسفه قدیم و فلاسفه جدید هم اختلاف