بشود لازم میآید که امکان را چیزی نظیر علم و لذّت از صفات نفسانی، یا بلندی و کوتاهی و سفیدی و سیاهی از صفات جسمانی فرض کنیم، و حال آنکه قطعا چنین نیست، ما میدانیم که امکان از آن نوع معانی نیست که بتوان آن را وجودی علیحده که قابل تحقیق پزشکی یا روان شناسی باشد فرض نمود [1].

گاهی در استعمالات، از لفظ «امکان» امکان عام یا

امکان اخص یا امکان استقبالی مراد میشود.

شرح: در اینجا گفته میشود که امکان یا عامّ است یا خاصّ و یا استقبالی. آیا این، تقسیم دیگری است برای امکان و یا بیان اصطلاح دیگری است برای لفظ «امکان»؟ اوّل معنی اینها را ذکر کنیم، سپس به پرسش بالا پاسخ دهیم.

آنچه تاکنون مورد بحث بود امکان ذاتی است که در مقابل ضرورت ذاتی و امتناع ذاتی است. یک شیء یا واجب الوجود است و یا ممتنع الوجود و یا ممکن الوجود؛ یعنی یا این است که وجود داشتن برای او ضروری و حتمی و خلاف ناپذیر است و یا وجود نداشتن و یا هیچیک از وجود داشتن و وجود نداشتن برای او حتمی و ضروری نیست و ذات آن شیء نه ایجاب میکند وجود را و نه لا وجود را. قسم اخیر ممکن الوجود است. پس «امکان» یک مفهوم سلبی است و به معنی این است که ذات شیء نه اقتضای وجود داشته باشد و نه اقتضای عدم.

امکان به معنی و مفهوم دیگر نیز اطلاق میشود و آن عبارت است از صرف