غرر سوّم : اقسام هر یک از موادّ ثلاث

هر یک از این موادّ سه گانه (وجوب، امکان، امتناع) در نزد

اصحاب عقل (منقسم میشود به) بالذّات و بالغیر و بالقیاس

مگر در امکان که «غیری» از اقسام آن مسلوب است

زیرا ذاتیات، انقلاب پذیر نمیباشند

شرح: مؤلّف کتاب در اینجا اقسام هر یک از موادّ ثلاث را بیان میکند. در فصول پیش عمومیت اینها در همه وجودات- اعمّ از محمولی و رابط- و سپس بی نیازی آنها از تعریف، و سپس نحوه وجود آنها که «اعتباری» است بیان شد، اکنون اقسام آنها بیان میشود.

هر یک از این سه در نظر اوّلی و احتمال بدوی منقسم میشود به سه قسم: ذاتی، غیری، قیاسی (یا بالذّات و بالغیر و بالقیاس)، ولی پس از اندک تأمّل معلوم میگردد که یک قسم از این نه قسم معقول نیست و آن «امکان غیری» است.

توضیح مطلب اینکه هر یک از این مفاهیم سه گانه را دو نحو میتوان اعتبار کرد: