غرر هفتم : وجود ذهنی

برای شیء (ماهیت) غیر از وجود در عالم اعیان

وجود دیگری است از خود او در عالم اذهان

شرح: مسأله «وجود ذهنی» نیز از مهمّات مسائل فلسفی است. از یک نظر این مسأله مربوط است به نوعی تقسیم برای وجود؛ یعنی وجود یا خارجی است یا ذهنی، همچنانکه تقسیمات دیگر نیز برای وجود میشود، مثلًا وجود یا واجب است یا ممکن، یا قدیم است یا حادث، یا بالفعل است یا بالقوّه، یا متقدّم است یا متأخّر، یا علّت است یا معلول، یا واحد است یا کثیر.

از نظر دیگر این بحث مربوط به ماهیت و حقیقت علم و ادراک است. ما هم خود آگاهیم و هم غیر آگاه؛ یعنی هم به وجود خود آگاهیم و هم به وجود اشیاء دیگری خارج از وجود خودمان. ما غیر خود را به صورت علم حصولی ادراک میکنیم؛ یعنی آگاهی ما از اشیاء به این نحو است که صوری از آنها در ذهن ما نقش میبندد. ما آنچه را مستقیماً و بلا واسطه مییابیم و با ما اتصال وجودی دارد همین صور است ولی این صور طوری هستند که واقع نما میباشند؛ یعنی ظهور اینها بر نفس ما عین ظهور