مواردی که وجود صدق میکند معنی و مفهوم جداگانهای وجود داشته است.

این مطلب را مقدمه قرار داده میگوییم بنا بر کثرت و تباین وجودات به طوری که هیچ جهت اشتراک میان وجودات نباشد، لازم میآید که مفهوم و معنی واحد از امور کثیره متباینه بماهی متباینه انتزاع شود و بر امور متباینه صدق کند و این محال است.

توضیح اینکه ذهن هر گاه مفهومی را از مصداقی انتزاع میکند ناچار به واسطه خصوصیتی است که در آن مصداق است و گرنه میبایست هر مفهومی از هر مصداقی انتزاع شود؛ و همچنین هر مفهومی بر هر مصداقی که منطبق میشود به واسطه یک خصوصیت خاصی است که در آن مصداق است و الّا میبایست هر مفهومی بر هر مصداقی منطبق شود. اکنون میگوییم اگر وجودات، حقایق متباینه باشند و هیچ گونه وجه مشترک میان آنها نباشد پس خصوصیتی که در هر کدام هست در هیچکدام دیگر نیست و در این صورت اگر هیچیک از خصوصیات متباینه در انتزاع و انطباق مفهوم «وجود» دخالت نداشته باشد لازم میآید انتزاع و انطباق مفاهیم و معانی و مصادیق، گزاف و بلا جهت باشد، و اگر یکی بالخصوص دخالت داشته باشد لازم میآید بر غیر او صدق نکند، و اگر فرض کنیم همه با هم دخالت دارند میبایست بر هیچکدام به تنهایی صدق نکند، و همه این توالی و لوازم فاسد است. پس اصل مدعای طرف مبنی بر اینکه مفهوم واحد از امور کثیره و متباینه من جمیع الجهات انتزاع شده است، باطل است.