بر اساس ارزش تجربه بنا شده است. همه منطقیین تصریح کردهاند که تجربه جزء مبادی یقینی است و یکی از مبادی ششگانه برهان است [1].

موفقیت علمای جدید مولود طرد منطق ارسطویی نبود، مولود حسن انتخاب روش استقرائی به جای روش قیاسی، و روش تجربی- که آمیختهای است از روش حسی، استقرائی و روش قیاسی خالص- در شناخت طبیعت بوده. آنچه موجب رکود کار علمای پیشین شده این بود که در شناخت طبیعت نیز مانند مسائل ماوراء الطبیعی از روش قیاسی خالص استفاده میکردند. نه روش قدما طرد روش استقرائی و تجربی به پیروی از منطق ارسطویی بود، نه روش متأخران طرد منطق ارسطویی است، زیرا منطق ارسطویی یگانه روش صحیح را در همه علوم، روش قیاسی نمیداند تا رو آوردن به روش استقرائی و تجربی طرد منطق ارسطویی به شمار آید [2].

3. در منطق ارسطویی ارزش عمده از آنِ قیاس است و قیاس از دو مقدمه تشکیل میگردد؛ مثلًا قیاس اقترانی از صغری و کبری تشکیل میشود. قیاس، مفید فایدهای نیست، زیرا اگر مقدّمتین قیاس معلوم باشد نتیجه خود به خود معلوم است اگر مقدمتین مجهول باشد نتیجه مجهول است، پس فایده قیاس چیست؟

جواب این است که صرف معلوم بودن مقدمتین کافی نیست برای معلوم بودن نتیجه. نتیجه آنگاه معلوم میگردد که مقدمتین «اقتران» پیدا کنند. اقتران که مولّد نتیجه است نظیر آمیزش جنسی نر و ماده است که بدون آمیزش، فرزند پدید نمیآید.

چیزی که هست اگر اقتران به طرز صحیحی صورت گیرد نتیجه درست است و اگر به طرز ناصحیحی صورت گیرد نتیجه غلط به دست میآید. کار منطق این است که

اینجاست که علمی بسیار مفید به وجود آمد به نام «متدولوژی» یا «روش شناسی» که محل استفاده هر یک از این روشها را روشن میکند. این علم هنوز مراحل اولیه خود را طی میکند.