موضوع دیگر و با مشابهات ظنّی و گمانی حکم چنین مسائلی را استنباط کنیم. این سخن از علمای شیعه هم نیست، از حضرت امیر علیه السلام شروع شده و در نهجالبلاغه هست و در کلمات سایر ائمه علیهمالسلام نیز زیاد است که این چه گمان باطلی است؟! علی علیه السلام میفرماید: امْ انْزَلَ اللَّهُ دیناً ناقِصاً [1]؟ آیا خدا دین ناقص فرود آورد که نیاز داشته باشد به این رأیهای مِن عندی؟ سایر ائمه علیهمالسلام هم پافشاری زیادی بر این مسأله کردهاند که صحبتِ نقصانگی دین نیست که مسائل دینی در بعضی موارد ناقص باشد و چون ناقص است، با رأی و گمان خودمان حکمی به دست آوریم. در اصول کافی بابی است به نام «باب الرد الی الکتاب و السنة و انه لیس شیء من الحلال و الحرام الّا و قد جاء فیه کتاب او سنة» که هیچ مسألهای نیست که لااقل صورت کلی آن در کتاب و سنت وجود نداشته باشد. کلی مسائل آمده است، مصداق را باید کشف کرد. اجتهاد از نظر شیعه همین است یعنی کلیات اسلام کافی است، مجتهد باید کلیات را بر جزئیات تطبیق کند. ولی قیاس این است که حتی کلیات هم کافی نیست، باید با مشابهتها و گمانها حدس زد و به طور تخمینی حکم را استنباط کرد.

بنابراین علمای شیعه میگویند که ما و شما هر دو اعتراف داریم که پیغمبر اکرم در آن 23 سال نتوانست تمام احکام اسلام را ولو به صورت کلی برای مردم بیان کند. شما میگویید رسول اکرم همینطور رها کرد و رفت. ما میگوییم این طور نبوده بلکه به همان دلیل که پیغمبر صلی الله علیه و آله مبعوث شد، از جانب پیغمبر افرادی معین شدند که جنبه قدسی داشتند و پیغمبر اکرم تمام حقایق اسلام را برای اولین آنها یعنی علی علیه السلام بیان کرد و آنان آماده بودند که به تمام سؤالات جواب بدهند. علی علیه السلام همیشه میگفت هرچه از اسلام میخواهید بپرسید تا من به شما بگویم.

امام یعنی کارشناس امر دین

حال ما این مطلب را به زبان امروز بیان میکنیم. علمای شیعه میگویند اینکه شما منکر امام با این مشخصات هستید، در واقع اسلام را تحقیر میکنید. یک دستگاه فنی که به جایی فرستاده میشود، متخصصش هم باید همراهش باشد. اگر کشوری مثل آمریکا یا شوروی یک ابزار فنی مانند فانتوم یا میگ را به کشوری که مردمش با آن ابزار آشنا نیستند صادر میکند، برای اینکه مردم را با آن آشنا کند متخصص هم همراهش میفرستد. البته در مورد امور ساده مثل پارچه نیازی به همراهی متخصص نیست. شما اسلام را که از جانب خدا به مردم رسیده، چگونه چیزی تلقی میکنید؟ آیا آن را به سادگی پارچه تلقی میکنید که وقتی از کشوری به کشور دیگر صادر میشود نیازی به