بود، تا آنجا که میگوید:

و تا آنجا که میگوید آن شیخ (یعنی آن پیر) از اندیشه آن طرف واقف شد:

مسأله ولایت در شیعه معمولًا به آن معنای خیلی به اصطلاح غلیظش مطرح است، به معنی حجّت زمان که هیچ زمانی خالی از حجّت نیست: وَ لَوْ لَا الْحُجَّةُ لَساخَتِ الْارْضُ بِاهْلِها یعنی هیچ وقت نبوده و نخواهد بود که زمین از یک انسان کامل خالی باشد؛ و برای آن انسان کامل مقامات و درجات زیادی قائلاند و ما در اغلب زیارتها که میخوانیم، به چنین ولایت و امامتی اقرار و اعتراف میکنیم؛ یعنی معتقدیم که امام دارای چنین روح کلی است. ما در زیارت میگوییم (این را همه ما همیشه میخوانیم و جزء اصول تشیع است): اشْهَدُ انَّک تَشْهَدُ مَقامی وَ تَسْمَعُ کلامی وَ تَرُدُّ سَلامی (تازه ما برای مردهاش میگوییم. البته از نظر ما مرده و زنده او فرقی ندارند؛ چنین نیست که زندهاش این طور نبوده و فقط مردهاش این طور است.) من گواهی میدهم که تو الآن وجود مرا در اینجا حس و ادراک میکنی، من اعتراف میکنم که تو سخنی را که من الآن میگویم: السَّلامُ عَلَیک یا عَلِی بْنَ موسی الرِّضا میشنوی، من اعتراف میکنم و شهادت میدهم که سلامی را که من به تو میکنم: السَّلامُ عَلَیک تو به من جواب میدهی. اینها را هیچ کس برای هیچ مقامی قائل نیست. اهل تسنن (غیر از وهّابیها) فقط برای پیغمبر اکرم قائل هستند و برای غیر پیغمبر برای احدی در دنیا چنین علوّ روحی و احاطه روحی قائل نیستند. ولی این مطلب جزء اصول مذهب ما شیعیان است و همیشه هم آن را میگوییم.

بنابراین، مسأله امامت سه درجه پیدا میکند و اگر اینها را از یکدیگر تفکیک نکنیم، در استدلالهایی که در این مورد هست دچار اشکال میشویم. لهذا تشیع هم مراتبی دارد. بعضی از شیعیان فقط قائل به امامت به همان معنی رهبری اجتماعیاند؛ میگویند پیغمبر صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را برای رهبری بعد از خود تعیین کرده بود و ابوبکر و عمر و عثمان بیجا آمدند. همین مقدار شیعه هستند و در آن دو مسأله دیگر یا اعتقاد ندارند و یا سکوت میکنند. بعضی دیگر، مرحله دوم را هم قائل هستند ولی به مرحله سوم نمیرسند. میگویند مرحوم آقا سید محمّد باقر دُرچهای، استاد آقای بروجردی در اصفهان، منکر این مرحله سوم بوده؛ تا مرحله دوم پیش میآمده ولی از آن بیشتر اعتقاد نداشته است. اما اکثریت شیعه و علمای شیعه مرحله سوم را هم اعتقاد دارند.

ما اگر بخواهیم وارد بحث امامت بشویم باید در سه مرحله بحث کنیم: امامت در قرآن، امامت در سنت و امامت به حسب حکم عقل. در مرحله اول باید ببینیم آیا آیات قرآن در باب امامت دلالت بر امامتی که شیعه میگوید دارد یا نه؟ و اگر دلالت دارد، آیا فقط امامت به معنی رهبری