اعجاز قرآن

بحث ما درباره اعجاز قرآن است. عرض کردیم که در این مطلب که خود قرآن خود را معجز میداند و به تعبیر خود قرآن آیت میداند، بحثی نیست یعنی خود قرآن خودش را اینچنین معرفی میکند که سخنی بیمانند است و برای بشر به هیچ وجه مقدور نیست مانند او را بیاورد، نه برای یک فرد و دو فرد، بلکه اگر فرض شود تمام افراد بشر دست به دست یکدیگر بدهند، حتی جن و انس دست به دست یکدیگر بدهند که مانند آن را بیاورند ممکن نیست (قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً) [1]. برای اینکه کسی گمان نکند مقصود این است که ممکن نیست افراد بشر کتابی به اندازه قرآن مثل قرآن بیاورند، در یک جای دیگر به تناسب بحثی که با مخالفین داشته است میگوید:«فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ» [2] شما هم ده تا سوره مثل این قرآن بیاورید. در دو جای دیگر باز به تناسب بحث دیگر میفرماید:

«فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ» [3] یک سوره هم شما بیاورید. با توجه به اینکه در قرآن سورههای بسیار کوچک یک سطری و دو سطری هم هست میتوان گفت این دیگر اقلّ آن چیزی است که به آن تحدّی میشده است. مثلا:«إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ. وَ رَأَیتَ النَّاسَ یدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْواجاً. فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّک وَ اسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کانَ تَوَّاباً» این شد یک سوره؛ چند جملهای بیشتر نیست. و از آن کوچکتر سوره «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» است:«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ. اللَّهُ الصَّمَدُ. لَمْ یلِدْ وَ لَمْ یولَدْ. وَ لَمْ یکنْ لَهُ کفُواً أَحَدٌ» همه