عشق و پرستش

توجیه گرایشهای انسانی

بحث درباره یک سلسله گرایشها در انسان بود که این گرایشها در حیوان وجود ندارد و گفتیم همین گرایشهاست که انسان را موضوع مهمّی برای توجیه و تفسیر و فلسفه کرده است. چهار تا از این گرایشها را قبلًا گفتیم، حال به یک گرایش دیگر و لو به طور اجمال اشاره میکنیم. این گرایش همان چیزی است که گفتیم میتوانیم نام آن را «عشق و پرستش» بگذاریم و بگوییم از مقوله «عشق و پرستش» است.

توضیحی باید عرض بکنم و آن این است که این مطلب یک امر بسیار محسوسی هست که در انسان زمینه چیزی وجود دارد که ما آن را «عشق» مینامیم. عشق، چیزی است ما فوق محبّت. محبّت در حدّ عادی در هر انسانی هست، انواع محبّتها در انسانها وجود دارد از قبیل محبّتی که دو دوست نسبت به یکدیگر پیدا میکنند، محبّتی که مرید نسبت به مراد خودش پیدا میکند، محبّتهای معمولیای که در میان همسرها هست، و محبّتهایی که میان والدین و اولاد هست. این زمینه نیز در انسان وجود دارد، زمینه چیزی که آن را معمولًا «عشق» مینامند. در زبان عربی میگویند کلمه «عشق» در اصل از مادّه «عشقة» است، و «عشقة» نام گیاهی است که در فارسی به آن «پیچک» میگویند که به هر چیز برسد دور آن میپیچد، مثلًا وقتی به یک گیاه دیگر میرسد دور آن چنان میپیچد که آن را تقریبا محدود و محصور میکند و در اختیار خودش قرار