نکنید. اگر تاریخ صد سال پیش را خواستید بررسی کنید نروید سراغ ناصر الدین شاه با آن عشقبازیها و عیاشیها و ظلمها و بگویید یک قرن قبل اوضاع آن طور بوده است.

این را شما سمبل شناخت همه مردم نگیرید، ناصر الدین شاه را شما آیینه تمامنمای مردم ندانید.

اگر این طور باشد، فتوای میرزای شیرازی در تحریم تنباکو و آثار عظیم آن را چگونه توجیه میکنید؟ وقتی که ناصر الدین شاه و آن صدر اعظمش از غفلت و بیخبری مردم استفاده میکنند و امتیازاتی به خارجیان میدهند، یک عدّه روحانیون آگاه در پایتخت و شهرهای دیگر متوجّه میشوند و داد و فریاد راه میاندازند و مردم را متوجّه میکنند تا از سامرا فتوای معروف میرزای شیرازی یکمرتبه به ایران میرسد و همچون بمبی منفجر میشود و مردم بر علیه ناصر الدین شاه و دادن امتیاز تنباکو به شرکتهای خارجی قیام میکنند. این نشان میدهد که در عمق باطل، ایمانی حکمفرما بوده است، یک حقیقتی حکمفرما بوده است. زنهای آن زمان که با پوشیه بودند و به زحمت بیرون میآمدند، مثل جنگهای صدر اسلام آمدند و مردها را تشویق کردند که بجنگید و گرنه حق ندارید به خانه بیایید و ما شما را در بستر نمیپذیریم. این حکایت میکند که ناصر الدین شاه سمبل زمان خویش نیست. درست است که مردم ناآگاه بودند، ولی ناآگاه بودن غیر از شریر بودن است؛ مردم را ناآگاه نگه میداشتند نه آنکه انسانها همه شریر و فاسد بودند. حالا برویم صد سال جلوتر. نادر شاه را میبینیم که از کلّهها مناره میساخت. آیا میشود نادر شاه را معیار آن زمان قرار داد؟ از نظر قرآن، نه. این گونه شخصیتها که در تاریخ نمود دارند، کفهای روی آب هستند، آنها را معیار قضاوت قرار ندهید. اگر همه مردم شرارت نادر شاه را داشتند اصلًا آن جامعه متلاشی میشد.

قرآن میگوید اگر همه مردم این قدر شریر و فاسد و ظالم و دروغگو بودند آن جامعه را هلاک میکردیم، چنین جامعهای محال است وجود داشته باشد، اصلًا قابل دوام نیست و فوراً هلاک میشود. اینکه قرآن هلاک اقوام گذشته را بیان میکند برای چیست؟ میگوید: قبل از شما اقوامی بودند که وقتی اکثریت مردم آن اقوام بد شدند، ریشه آنها را کندیم. پس اگر جامعه دوام دارد بدانید که اکثریت مردم فاسد نیستند، بلکه اقلیتی فاسدند که آنها هم کفهای روی آباند.

باطل به صورت موقّت، به صورت یک جولان و به صورت یک نمود است و زود هم