کنید با طرز تفکر یک عدّه سبک مغز بیخبر و بیاطّلاع که خیال میکنند دین برای بشر «سربار» است، بیدینی نوعی آزادی و سبکباری است! اینها خیال میکنند پایبند نبودن به هر چیزی نامش آزادی است، بنابراین پایبند نبودن به عقل و انسانیت و اخلاق و شرافت چون بالاخره هر چه هست پایبند نبودن است سبکباری و آزادی است. امّا این حکیم عالیقدر روسی چقدر خوب ارزش «سرمایه» های معنوی را درک کرده است؛ او نمیگوید ایمان «سربار» است، میگوید «سرمایه است». من هنگامی که این سخن تولستوی را دیدم به یاد شعر معروف ناصر خسرو افتادم آنجا که به فرزندش خطاب کرده میگوید:

دین، پشتوانه اخلاق و قانون

رکن اساسی در اجتماعات بشری اخلاق است و قانون. اجتماع قانون و اخلاق میخواهد و پشتوانه قانون و اخلاق هم فقط و فقط دین است.

اینکه میگویند اخلاق بدون پایه دینی هم استحکامی خواهد داشت، هرگز باور نکنید؛ درست مثل اسکناس بدون پشتوانه است که اعتباری ندارد، مثل اعلامیه حقوق بشر است که فرنگیان منتشر کردند و میکنند و خودشان هم قبل از دیگران علیه آن قیام کرده و میکنند، چرا؟ چون متّکی به ایمانی که از عمق وجدان بشر برخاسته باشد نیست.

ژرژبیدو که زمانی خودش رهبر سوسیالیستهای فرانسه بود وقتی که خواستند به الجزایر استقلال بدهند آمد جزو سازمانهای آدمکشی قرار گرفت که چرا به اینها استقلال میدهید! بلی اینها هستند امضا کنندگان اعلامیه حقوق بشر و ...

قانون هم همین طور است. آزادی چطور؟ آزادی هم همین طور است. تمام مقدّساتی که اجتماع بشر دارد: عدالت، مساوات، آزادی، انسانیت و همدردی، هر چه که به فکر شما برسد، تا پای دین در میان نباشد حقیقت پیدا نمیکند.

آلکسیس کارل میگوید: