قرآن، خداوند را هم با صفت «رحمان» و هم با صفت «رحیم» یاد میکند.

«بسم اللّه» که خود آیهای از قرآن است هم مشتمل بر رحمان است، هم مشتمل بر رحیم. رحمان و رحیم دو مشتق از «رحمت» میباشند با این تفاوت که «رحمت رحمانی» عبارت است از رحمت عمومی که شامل همه موجودات است- وجود هر موجودی برای آن موجود رحمت است، وسائلی که برای ابقاء و ادامه وجود او آفریده شده است رحمت است- امّا «رحمت رحیمیه» عبارت است از الطاف و دستگیریهای خاصّی که یک موجود مکلّف در اثر حسن انجام وظیفه مستحقّ آن میگردد؛ لطف خاصّی است که طبق قانون خاص، نه قانون عامّ طبیعت، شامل حال میگردد.

پیامبران آمدهاند که ما را به این گونه مددهای غیبی مؤمن نمایند. اگر چنین ایمانی در ما پیدا شود ما عملًا با خداوند وارد معامله و بده و بستان میشویم، احساس میکنیم که نیکی کردیم و خداوند به ما پاداش نیک داد، ما را حفظ و نگهداری کرد؛ بر عکس، بدی کردیم و کیفر دیدیم. به هر حال بشر در زندگی خاصّ خود، اعمّ از زندگی فردی یا اجتماعی، احیاناً مشمول لطفها و رحمتهای خاصّی میشود که او را دستگیری میکند و از سقوط نجات میدهد. خداوند درباره رسول اکرم میفرماید:

ألَمْ یجِدْک یتیماً فَاوی، وَ وَجَدَک ضالّا فَهَدی، وَ وَجَدَک عائِلًا فَاغْنَی [1].

ما در نمازهای پنجگانه میگوییم: ایاک نَعْبُدُ وَ ایاک نَسْتَعینُ» [2] (خدایا! تنها تو را میپرستیم و تنها از تو کمک میخواهیم). این خود نوعی استمداد از غیب است.

انواع امدادها

کمکهای غیبی گاهی به صورت فراهم شدن شرایط موفّقیت است و گاهی به صورت الهامات و هدایتها و روشنیها و روشنبینیها. ولی باید دانست که اینگونه الطاف غیبی، گزاف و رایگان نیست؛ چنین نیست که انسان در خانهاش بنشیند،