چیزهاست، تو خیال نکن مشتی آب و خاک هستی، خودت را با موجودات دیگر مقایسه نکن.

ریشه تفاوت انسان و حیوان از نظر رهبری

اصل دوم مربوط است به تفاوت انسان و حیوان. انسان با اینکه از جنس حیوان است، از نظر مجهّز بودن به غرایز با حیوان تفاوت دارد یعنی ضعیفتر از حیوان است.

حیوانات به یک سلسله غرایز مجهّز هستند و نیاز چندانی به مدیریت و رهبری از خارج ندارند، زیرا غریزه کارش راهنمایی و رهبری به صورت خودکار است. مورچه به سلسله غرایزی مجهّز است که به طور خودکار و اتوماتیک وی را در زندگی رهبری میکند. امیر المؤمنین علی (علیه السّلام) در یکی از خطبههای نهج البلاغه موضوع مجهّز بودن مورچه را به غرایز زندگی بیان و تشریح میکند. سایر حشرات نیز بدین منوال هستند.

انسان با اینکه از نظر نیروها مجهّزترین موجودات است و اگر بنا بود با غریزه رهبری شود میبایست صد برابر حیوانات مجهّز به غرایز باشد، در عین حال از نظر غرایزی که او را از داخل خود هدایت و رهبری کنند، فقیرترین و ناتوانترین موجود است؛ لهذا به رهبری، مدیریت و هدایت از خارج نیاز دارد. این همان اصلی است که مبنا و فلسفه بعثت انبیاء است، و هنگامی که فلسفه بعثت انبیاء را مورد بحث قرار میدهیم متّکی به اصل نیاز بشر به راهنمایی و رهبری هستیم؛ یعنی بشر موجودی است مجهّز به ذخایر و منابع قدرت بیشمار و در عین حال در ذات خود فوق العاده بیخبر و سرگردان و خود از ذخایر و منابع وجود خود ناآگاه، نه میداند که چه دارد و نه میداند که چگونه آنها را رهبری کند و مورد بهرهبرداری قرار دهد؛ لهذا نیازمند است که رهبری گردد، راه به او نشان داده شود و نیروهایش سامان یابد و سازمان پیدا کند؛ باید او را آزاد کرد و به حرکت آورد.

قوانین خاصّ حاکم بر زندگی بشر

اصل سوم مربوط به قوانین خاصّ زندگی بشر است. یک سلسله اصول بر رفتار انسان حکومت میکند که اگر کسی بخواهد بر بشر مدیریت داشته باشد و وی را