میکردهاند «اسلام» مینهد. مقصود این نیست که در همه زمانها به این نام خوانده میشده است، مقصود این است که دین دارای حقیقت و ماهیتی است که بهترین معرّف آن، لفظ «اسلام» است. در سوره آل عمران آیه 67 درباره ابراهیم میگوید:

ما کانَ ابْراهیمُ یهودِیاً وَ لا نَصْرانِیاً وَ لکنْ کانَ حَنیفاً مُسْلِماً.

ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی، حق جو و مسلم بود.

و در سوره بقره آیه 132 درباره یعقوب و فرزندانش میگوید:

وَ وَصّی بِها ابْراهیمُ بَنیهِ وَ یعْقوبُ یا بَنِی انَّ اللَّهَ اصْطَفی لَکمُ الدِّینَ فَلا تَموتُنَّ الّا وَ انْتُمْ مُسْلِمونَ.

ابراهیم و یعقوب به فرزندان خود چنین وصیت کردند: خداوند برای شما دین انتخاب کرده است، پس با اسلام بمیرید.

آیات قرآن در این زمینه زیاد است و نیازی به ذکر همه آنها نیست.

البتّه پیامبران در پارهای از قوانین و شرایع با یکدیگر اختلاف داشتهاند. قرآن در عین اینکه دین را واحد میداند، اختلاف شرایع و قوانین را در پارهای مسائل میپذیرد. در سوره مائده آیه 48 میگوید:

لِکلٍّ جَعَلْنا مِنْکمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً.

برای هر کدام (هر قوم و امّت) یک راه ورود و یک طریقه خاص قرار دادیم.

ولی از آنجا که اصول فکری و اصول عملی که پیامبران به آن دعوت میکردهاند یکی بوده و همه آنان مردم را به یک شاهراه و به سوی یک هدف دعوت میکردهاند، اختلاف شرایع و قوانین جزئی در جوهر و ماهیت این راه که نامش در منطق قرآن «اسلام» است تأثیری نداشته است. تفاوت و اختلاف تعلیمات انبیاء با یکدیگر از نوع اختلاف برنامههایی است که در یک کشور هر چند یک بار به مورد اجرا گذاشته میشود و همه آنها از یک «قانون اساسی» الهام میگیرد. تعلیمات پیامبران در عین پارهای اختلافات، مکمّل و متمّم یکدیگر بوده است.

اختلاف و تفاوت تعلیمات آسمانی پیامبران از نوع اختلافات مکتبهای فلسفی