تعبیرِ راجع به علم خیلی عجیب است! جمله معروفی است که پیغمبراکرم فرموده و مکرر از ایشان روایت شده و از امیرالمؤمنین با تعبیرات مختلف مکرر روایت شده، که خلاصه همه آنها این است: «الْحِکمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ یأْخُذُها اینَما وَجَدَها» حکمت- یعنی علم، علمی که محکم باشد، یعنی علمی که تخیل و واهی نباشد، حقیقت و مطابق با واقع باشد، علمِ درست- گمشده مؤمن است. مؤمن هر جا که حکمت را پیدا کند گمشده خود را پیدا کرده «وَ لَوْ عِنْدَ مُشْرِک» ولو نزد یک مشرک. «گمشده» یعنیچیزی که مال من بوده و از دستم رفته است. انسان وقتی چیزی مال خودش باشد و از دستش رفته باشد و بعد جای دیگر آن را ببیند دیگر معطّل نمیشود، فوراً میگیرد. «فَهُوَ احَقُّ بِها». اینجا رابطه دین و علم [بیان شده است.] امروز بحثی هست- فرنگیها طرح کردهاند- که دین و علم با یکدیگر تضاد دارند. پیغمبر درست عکس مطلب را میگوید که ایمان و علم با یکدیگر آنچنان به اصطلاح همخانگی دارند که اگر حکمت در غیر خانه ایمان باشد در خانه خودش نیست:

میخواهد بگوید حکمت و علم اگر در جایی که ایمان نیست وجود داشته باشد، در جای خودش نیست، آنجا عاریه است؛ خانه حکمت آنجاست که ایمان باشد. پس ایمان و علم اینقدر با یکدیگر توأم هستند.

این تعبیر راجع به علم، آن تعبیر هم راجع به مال. در باب علم میفرماید:

«الْحِکمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ»، در باب مال میفرماید: «ما افاءَ اللَّهُ عَلی رَسولِهِ» آن که خدا برگرداند به پیغمبر؛ یعنی اساساً بودنش در آنجا بیاساس بود.

ریشه « حقوق بشر »

[اخیراً] به نام «حقوق بشر» حرفهای مفت بیاساسی- که درست فکر نکردهاند- میگویند که بشر فیحد ذاته قطع نظر از دین و مذهب حقوقی دارد. (اینجا باید گفت خدا پدر مارکسیستها را بیامرزد که آنها این حرفها را بهکلی نفی کردهاند.) میگوییم منشأ این حقوق چیست؟ چرا بشر چنین حقوقی دارد؟ این حقوق را چه کسی قرار داده و از کجاست؟ چرا بشر چنین حقوقی دارد و اسب این حقوق را ندارد؟ آیا طرحی در عالم هست که چه برای چیست؟ یعنی آیا در باطن عالم یک پیوستگی در کار است و آن این است که اگر انسانی در عالم خلق شده و مواهبی به نام