میخواهد) کیست که به خدا قرضالحسنه بدهد؟ همان قرضالحسنهای که ما به مردم میدهیم خدا دست خودش را آورده جلو: بندگان من! من هم از شما قرضالحسنه میخواهم، به من قرضالحسنه بدهید، یعنی به مردم که قرضالحسنه میدهید به من هم قرضالحسنه بدهید.

«وَ تُوَقِّروهُ» و برای اینکه عظمت او را در روح خودتان درک کنید، [برای اینکه] تعظیم کنید او را، یعنی عظمت او را درک و فهم کنید. «تُعَزِّروهُ» آن یاری عملی است، کاری که باید در عمل بکنید اسمش یاری خداوند است، «تُوَقِّروهُ» یعنی جلال و عظمت او را دریابید و درک کنید.

«وَ تُسَبِّحوهُ» درکتان برسد به آنجا که بفهمید هر چه که درک میکنید باز او را آنچنان که بایست درک نمیکنید، باز او منزه است از آنچه که شما درک میکنید، یعنی برتر و والاتر است.

در آیات اول سوره «مدّثّر» این طور میخوانیم: «یا ایهَا الْمُدَّثِّرُ. قُمْ فَأَنْذِرْ». این «فَأَنْذِرْ» همین «بَشیراً وَ نَذیراً» در اینجاست. «وَ رَبَّک فَکبِّرْ» پروردگار خودت را تکبیر بگو و تعظیم کن؛ این همان «تُوَقِّروهُ» در اینجاست؛ یعنی کبریائی و عظمت و جلال او را به مردم بشناسان و بنمایان. آنگاه «وَ تُسَبِّحوهُ». همیشه معرفت انسان [از خدا] آن وقت معرفت است که شناختِ مقرون به تسبیح و تنزیه باشد یعنی مقرون به اظهار عجز باشد، که خدایا من تو را هر چه که بشناسم آخرش آن شناختن باز لایق من است، حد من است نه آنچنان که تو هستی؛ چنانکه پیغمبر اکرم فرمود: «لا احْصی ثَناءً عَلَیک انْتَ کما اثْنَیتَ عَلی نَفْسِک» [1] خدایا من نمیتوانم ستایش تو را به پایان برسانم، آنچنان تو را ستایش کنم که تو شایسته آن هستی، تو آنچنانی که خود خود را میشناسی، تو آنچنانی که خود خود را ثنا میگویی.

«وَ تُسَبِّحوهُ بُکرَةً وَ اصیلًا» هر بامدادان و هر شامگاهان او را تسبیح کنید، که همین نماز است. نماز ما تسبیح و تکبیر صبحگاهان و شامگاهان است. دومرتبه آیه وارد همان داستان حدیبیه و بیعتالرضوان میشود و در واقع دنباله «انّا ارْسَلْناک شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذیراً» است، یعنی در این آیه (انَّ الَّذینَ یبایعونَک انَّما یبایعونَ اللَّهَ) در واقع توصیف پیغمبر است نه توصیف مؤمنین. آیهای که بعد خواهیم خواند: «اذْ