سراغ داریم، عقل و فکر سراغ داریم و بیش از این چیزی در خودمان سراغ نداریم.

انبیا میآیند به ما میگویند- طبق مثَل معروف- ای انسان! تو همین مقدار که ظاهر هستی چند برابرِ این مخفی هستی.

برای نزدیک شدن به مطلب یک مثل عامیانه ذکر میکنیم و یک مطلب علمی.

مثل عامیانه این است: یادم هست که وقتی بچه بودیم، این بچههای شیطان را این جور تعبیر میکردند، میگفتند: این بچه را میبینی؟ همین قدر که هست، دو برابرِ این زیر زمین است، یعنی این را به این کوچکی نبین، این چند برابر است؛ این قدرش را میبینی، دو برابر آن زیر زمین است.

دنیای شعور باطن انسان

علمِ امروز هم درباره روح انسان به چنین کشفی نائل شده است. در قدیم غالباً این طور خیال میکردند [1] که جسم من همین چیزی است که دارم میبینم، روح من هم همین است که خودم در درون و ضمیر خودم [مییابم.] از ضمیر و دل خودم که خودم باخبرم! این روح من، این هم جسم من. پس من اگر از هرچه خبردار نباشم از جسم و روح خودم باخبرم. ولی روانشناسی و روانکاوی امروز ثابت کرده است که از روح انسان فقط مقدار کمی برای انسان پیداست و بیشترینِ او از خود انسان مخفی است. این جور مثل میزنند، میگویند شما یک هندوانه یا یک قطعه یخ را بیندازید در حوض، بعد ببینید از این هندوانه یا قطعه یخ چقدر از آب بیرون است و چقدر داخل آب است. وقتی نگاه میکنید، میبینید مقدار کمی از این هندوانه یا یخ از آب بیرون است، بقیهاش زیر آب است. میگویند روح انسان هم این طور است.

یک مقدار از روح انسان برای خود انسان آشکار است، مقدار بیشتر روح انسان از خود انسان هم مخفی است. هرکسی یک دنیای درون مخفی از خودش دارد، آن را میگویند دنیای شعور باطن، که گاهی آن دنیای درون مخفی که خود انسان هم از آن بیخبر است، در خواب یا در بیداری، در حال غضب و خشم اثری بیرون میدهد.

. این که میگویم «غالباً» برای این است که در قدیم نیز بودهاند افرادی که به حقیقت مطلب رسیدهبودند.