تمثیل مولوی

مولوی فوقالعاده اعجوبه است، در مسائل روحی عجیب است. با این که این نظریه را روانشناسان در قرن بیستم کشف کردهاند ولی این عارف و خیلی از عارفهای دیگر که در مسائل روحی وارد هستند، به نظیر این مطالب برخورد کردهاند؛ میگوید: ای انسان! تو خیال نکن که باطن خودت را خوب شناختهای! مَثل این جور میآورد، میگوید:

میگوید آیا اتفاق افتاده که یک وقتی لباسهایت را کندهای، رفتهای در جوی آب که غسل بکنی، آب از اینجا میگذشته، نگاه کردهای، دیدهای آبِ خیلی خوب و صافی است، چیزی هم در آن نیست، ولی سرت را که زیر آب میکنی و میروی ته آب، یکدفعه میبینی سوزشی ناراحتت کرد، معلوم میشود خاری در آنجا هست. این خار در داخل آب وجود داشت ولی تو خبر نداشتی. وقتی که رفتی زیر آب و آن خار به تنت خلید [از آن آگاه شدی]، باز هم آن را نمیبینی ولی به دلیل این که میخلد و تو را ناراحت میکند [به وجود آن پی میبری.] بعد میگوید:

میگوید: ای انسان! تو گاهی خیال میکنی که یک موجود بسیار پاکی هستی و هیچ عیب و نقصی نداری، ولی اگر توجه کنی، گاهی از روی خار خارهای روحی که در تو پیدا میشود، از روی میلها و وسوسههایی باید بفهمی که در درونت یک چیزهایی هست، خودت از آن بیخبر هستی.

مثال دیگر

مثال دیگری ذکر میکند. در آن مثال انسان را به حوضی تشبیه میکند که در ته آن حوض کثافتهایی (سرگین و امثال آن) جمع میشود، ولی اینها رسوب میکند و