رابطه عمل و نتیجه در دنیا و آخرت

امکان ندارد که انسان به خدا ایمان نداشته باشد (و حتی در آیات دیگر مسئله ایمان به قیامت هم هست)، به قیامت ایمان نداشته باشد و عملش قابل قبول باشد. آدمی که به خدا و قیامت ایمان ندارد کاری را برای آنجا انجام نمیدهد تا آنجا بیایند به او مزد و اجر بدهند. کارش را برای اینجا انجام میدهد، اگر مزدی هم باشد همین جا به او میرسد. کارهای اینجا هم قرآن فرموده [به نتیجه رسیدن آن] صددرصدی نیست. کارهای قیامت صددرصدی است. اگر انسان برای قیامت کار کند یعنی برای خدا کار کند خدا وعده صددرصدی داده است که به نتیجه برساند: وَ مَنْ ارادَ الْاخِرَةَ وَ سَعی لَها سَعْیها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَاولئِک کانَ سَعْیهُمْ مَشْکوراً [1]. اما اگر کسی برای دنیا کار کند چنین قولی به او داده نشده است که صددرصد به نتیجه برسد چون دنیا دار تزاحم است، خیلی وقتها انسان برای مقصدی کار میکند و نمیرسد. البته بیشتر به آن مقصد میرسد: مَنْ کانَ یریدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فیها ما نَشاءُ لِمَنْ نُریدُ [2] هر کسی که قصدش دنیا باشد همان دنیا را ما به او میدهیم اما نمیگوییم به همه میدهیم و به آن کسی هم که میدهیم هرچه میخواهد میدهیم، ولی میدهیم. قانون این عالم این است که هر کسی دنبال هرچیزی برود ما او را در راهی که میرود کمک کنیم: کلًاّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هؤُلاءِ [3]. ما این عالم را مانند مزرعهای ساختهایم که هر بذری در آن بپاشند همان بذر را به عمل میآورد. اگر انسان دنبال دنیا برود و بذر دنیا بکارد دنیا به او میرسد، اگر بذر خیر و آخرت بکارد آخرت به او میرسد. ولی در مورد دنیا صددرصدی نیست، یک وقت هم شما بذر را در این دنیا میکارید آفت میآید آن را از بین میبرد یا نزدیک به بار نشستن محصول سیلی میآید آن را از بین میبرد. ولی [به نتیجه رسیدن عمل] نسبت به آخرت صددرصد است.

پس امکان ندارد که انسان به خدا ایمان نداشته باشد و همچنین به رسول خدا ایمان نداشته باشد [و عملش به سوی خدا بالا برود. دلیل این که ایمان به رسول خدا هم لازم است این است:] رضای خدا را ما از کجا بفهمیم در چیست؟ من به خدا ایمان دارم، به قیامت و آخرت هم ایمان دارم، ولی من از کجا بفهمم که رضای خدا