فتح مکه مسلمان شدند تفاوتی قائل است. تصریح میکند که: لایسْتَوی مِنْکمْ مَنْ انْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قاتَلَ اولئِک اعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذینَ انْفَقوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلوا [1] میفرماید مردمی را که قبل از فتح مکه در راه خدا انفاق و جهاد کردند نمیشود برابر حساب کرد با مردمی که بعد از فتح مکه چنین کردند. چون قبل از فتح مکه مسلمین در اقلیت بودند، هنوز عرب باور نمیکرد اسلام پیروز بشود؛ ولی بعد از فتح مکه که دیدند مکهای که اصحاب ابرهه با فیل برای ویران کردن آن آمدند نتوانستند کاری بکنند و خدا آنها را از آن دور کرد به آسانی توسط مسلمین فتح گردید، گفتند پس یک نیروی معنوی در کار است. به هرحال حکم این چهار دسته را قرآن در اینجا ذکر کرده است.

کفّار

اما کفار، بگذار خودشان با خودشان ولایت و پیوند داشته باشند. شما نباید در ولاء کفار داخل بشوید، نباید عضو پیکر آنها باشید. شما یک واحد مستقل هستید. به قدری قرآن روی این مسئله که مسلمین باید یک واحد مستقل و یک پیکر باشند اصرار و تأکید میکند که در کمتر موضوعی اینقدر تأکید کرده است. و در همین جا تعبیری دارد: الّا تَفْعَلوهُ تَکنْ فِتْنَةٌ فِی الْارْضِ وَ فَسادٌ کبیرٌ ای مسلمانان! اگر اینکه من میگویم به کار نبندید فتنه و فساد بزرگی در زمین رخ خواهد داد یعنی دیگر اسلامی باقی نمیماند. حالا من این آیات را تدریجاً معنی میکنم و ضمناً قدری توضیح میدهم.

در ابتدا همان دو دسته اول یعنی مهاجرین اولین و انصار را یاد میکند، میفرماید: انَّ الَّذینَ امَنوا همانا آنان که ایمان آوردند (دیگر اسم نمیبرد که ایمان به خصوصِ خدا یا پیغمبر؛ یعنی ایمان به آنچه اسلام گفته است: ایمان به خداوند، ایمان به پیغمبر، ایمان به قیامت و روز جزا و ایمان به امور غیبی و وحی و ملائکه؛ آنان که به همه اینها ایمان آوردند) وَ هاجَروا و به دنبال ایمان و عقیدهشان راه افتادند و هجرت کردند، از مکه خارج شدند به خاطر ایمان و عقیده.

. حدید/ 10.