مسئله هجرت

مسئلهای در میان علما مطرح است و آن این است که قرآن برای هجرت اهمیتی قائل است. آیا هجرت مخصوص زمان پیغمبر است یا در زمانهای دیگر هم هست؟

امیرالمؤمنین میفرماید: الْهِجْرَةُ قائِمَةٌ عَلی حَدِّهِ الْاوَّلِ [1] هجرت به همان حدّ اوّلی که بوده است امروز هم باقی است؛ یعنی یک نفر مسلمان از آن جهت که مسلمان است اسلام به او اجازه نمیدهد که بدون موجب برود در بلاد کفر زندگی کند، بگوید من زندگی آنجا را خوشتر دارم. مثلًا فردی اصلًا ایرانی است و خودش و خاندانش همه مسلمان هستند. چند سالی تحصیل میکند بعد میرود فلان ایالت آمریکا. یک وقت به نظرش میآید که اینجا از نظر زندگی بهتر است، میگوید من دلم میخواهد اینجا زندگی کنم، فقط به خاطر اینکه میخواهد به او بهتر خوش بگذرد؛ یعنی خودش را از جامعه اسلامی بکلی میبُرد و عضو جامعه غیر اسلامی میشود. آیا این شخص وظیفه مهاجرت دارد یا ندارد؟ آیا وظیفه دارد بیاید در جایی زندگی کند که عضو جامعه اسلامی باشد یا چنین وظیفهای ندارد؟ بله الْهِجْرَةُ قائِمَةٌ عَلی حَدِّهِ الْاوَّلِ هجرت به حد اول خود باقی است. بله یک وقت هست یک مسلمانی به خاطر انجام یک کاری، یک مأموریتی به بلاد کفر میرود. او حسابش علیحده است. انسان برای انجام مأموریت، سالها ممکن است برود در بلاد کفر بماند، اما عضو آن جامعه نشده است، عضو اجتماع خودش هست و به خاطر اجتماع خودش و برای انجام یک وظیفه به آنجا میرود. اما اگر صرفاً برای اینکه آنجا را بهتر میپسندد به بلاد کفر برود، اولین اثرش خیلی واضح است: فرض کنیم خود این آدم یک آدم فوقالعاده مسلمانی است و در آنجا نمازش را میخواند، روزهاش را میگیرد، به شرایط مسلمانی عمل میکند؛ ولی بچههایش چه حالی پیدا میکنند؟ بچههای بچههای او چه حالی پیدا میکنند؟ بسیار بعید است که نسل این آدم به اسلام باقی بماند. پس در واقع یک خانواده مسلمان را در هاضمه جامعه کفر هضم برده است.

مهاجرتهای گروهی

البته این امر- همانطور که عرض کردم- تابع شرایط و اوضاع و احوال است. گاهی