عدالت این است که حق هر ذیحقی به خودش برسد. این است معنی کلام امیرالمؤمنین (سلاماللَّه علیه) که فرمود: الْعَدْلُ یضَعُ الاْمورَ مَواضِعَها عدل هر چیزی را در جای خود و محل خود قرار میدهد. نفرمود عدل همه را در یک حد و یک درجه و یک صف قرار میدهد. عدالت این است که در شئون اجتماعی و در راه استفاده از حقوق اجتماعی، شرایط دقیق یک مسابقه کامل نسبت به همه مزایای اجتماعی فراهم شود و طبق یک مسابقه عمل شود. معنی مساوات و به یک چشم دیدن و همه را برابر در نظر گرفتن هم این است که هیچ ملاحظه شخصی در کار نباشد، از نظر ملاحظات شخصی همه علیالسویه باشند، از نظر ملاحظات طبقاتی همه علیالسویه باشند.

پیغمبر اکرم فرمود: النّاسُ کاسْنانِ الْمُشْطِ مردم مثل دندانههای شانه هستند و همه با هم برابرند، یا فرمود: انَّ رَبَّکمْ واحِدٌ وَ انَّ اباکمْ واحِدٌ، کلُّکمْ مِنْ آدَمَ وَ آدَمُ مِنْ تُرابٍ یعنی هیچ ملاحظه شخصی و تبعیض و تفاوت و تقدمی بر غیر مبنای فضیلت و تقوا و عمل و لیاقت نباید در کار باشد. اما تقدمهایی مبنی بر فضیلت و بر تقوا و بر عمل باید باشد. لهذا بعد از این جملهها اضافه فرمود: وَ لا فَضْلَ لِعَرَبِی عَلی عَجَمِی الّا بِالتَّقْوی. قرآن کریم هم در عین اینکه امتیازات رنگ و نژاد و جنس و خون را لغو میکند و میفرماید: انّا خَلَقْناکمْ مِنْ ذَکرٍ وَ انْثی وَ جَعَلْناکمْ شُعوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفوا، پشت سرش میفرماید: انَّ اکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ اتْقیکم، امتیازات مبتنی بر فضایل را به رسمیت میشناسد.

قرآن کریم میفرماید هرگز عالم و جاهل، متقی و غیرمتقی مساوی نیستند: امْ نَجْعَلُ الَّذینَ امَنوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ کالْمُفْسِدینَ فِی الْارْضِ امْ نَجْعَلُ الْمُتَّقینَ کالْفُجّارِ آیا ممکن است که ما اهل ایمان و اهل عمل صالح را که صالح و مصلحاند، با فسادکنندگان و خرابیکنندگان که آنچه از آنها سرمیزند خرابی و فساد است در یک درجه و یک مرتبه قرار دهیم؟ آیا ممکن است که ما اهل تقوا را همدوش و همدرجه شهوترانها و بندگان هوا و هوس قرار بدهیم؟ همچنین میفرماید: قُلْ هَلْ یسْتَوِی الَّذینَ یعْلَمونَ وَ الَّذینَ لا یعْلَمونَ انَّما یتَذَکرُ اولُوا الْالْبابِ بگو آیا آنها که عالم و دانایند با آنهایی که در حضیض جهل و نادانی بسر میبرند مانند هماند؟ فقط خردمندان توجه دارند که مساوی نیستند. یا میفرماید: فَضَّلَاللَّهُ الْمُجاهِدینَ عَلَی الْقاعِدینَ اجْراً عَظیماً خداوند مجاهدان را بر خانهنشینان به اجر عظیمی برتری