وقت که دشمن اسلحهاش را زمین میگذارد و میگوید تسلیم، آنگاه که دیگر تسلیم شد و شمشیرش به روی شما کشیده نیست دیگر او را نکشید. یا مثلًا متعرض بچه هایشان نشوید، متعرض زنهایشان نشوید، متعرض پیرمردهایشان نشوید؛ متعرض آبادیشان، درخت و چشمه هایشان نشوید (همان دستورهایی که پیغمبر اکرم غالباً وقتی که مسلمین به جنگ میرفتند، به صورت متحدالمآل به آنها میفرمود).

بنابراین وقتی که پای عدالت و نقطه مقابل آن، ظلم در میان باشد میگوید در مورد کافران هم از حد تجاوز نکنید، به آنها ظلم نکنید، با آنها هم به عدالت رفتار کنید.

پس عدالت به هرحال باید رعایت بشود. احسان به کافر را در جایی اجازه میدهد که اثر خوب داشته باشد، اما آنجا که اثر بد میبخشد (یا برای خود او و یا برای مسلمین) مسلّم اجازه نمیدهد. مثلًا میگویند اسلحه به کافر نفروشید [1]. ولی ذکر میکنند که این در صورتی است که شما بدانید یا احتمال بدهید که اگر این اسلحه را به او بفروشید، او را تقویت کردهاید و با همین اسلحه فردا به جنگ شما میآید و شما را از بین میبرد. پس این در واقع تقویت غیرمستقیم دشمن علیه خودتان است؛ این کار را نکنید، و الّا فروختن چیزی به کافران که هیچ اثر نامطلوبی از آن پیدا نمیشود مانعی ندارد.

امام صادق و مرد کافر

حضرت صادق در راه سفر کسی را در کنار جاده و در زیر سایه یا کنار درختی دیدند که خودش را به یک وضعی انداخته که معلوم است که ناراحت است و حالش حال عادی نیست. به کسی که همراهشان بود فرمودند: برویم این طرف، گویا این مرد گرفتاری دارد. هیچ صدایش هم در نمیآمد که از کسی استمداد کند.

رفتند و مردی را دیدند که از لباسش شناخته میشد که مسلمان نیست و غیرمسلمان است. طیلسانی داشت و ... (لباسهای مخصوصی میپوشیدند که از آن لباس شناخته میشدند). معلوم شد که بیچاره در این بیابان، تنها و تشنه و گرسنه