بعد میفرماید: انَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُقْسِطینَ خدا کسانی را که خوبی کنند و به قسط و عدالت رفتار نمایند، دوست میدارد؛ یعنی این کار را بکنید. انَّما ینْهیکمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلوکمْ فِی الدّینِ وَ اخْرَجوکمْ مِنْ دِیارِکمْ [خدا شما را نهی میکند از نیکی کردن نسبت به کافرانی که به خاطر دین با شما جنگیدهاند و شما را از خانه هایتان بیرون کردهاند.]

رفتار عادلانه با کافر

بعلاوه راجع به عدل و به عدالت رفتار کردن و حق واقعی هر فردی را به او دادن، حتی نسبت به همین کافرانی که با شما میجنگند و شما را [از خانه هایتان] بیرون کردند، نیز میگوید از عدل خارج نشوید. آن، مسئله احسان بود. فرمود: به اینها احسان نکنید. اما مسئله عدل چطور؟ اینکه میخواهیم حق آنها را به ایشان بدهیم.

آیا میتوانیم به آنها ظلم کنیم؟ میگوید: نه. در اوایل سوره مبارکه مائده است:

وَ لا یجْرِمَنَّکمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلی الّا تَعْدِلُوا اعْدِلوا هُوَ اقْرَبُ لِلتَّقْوی [1].

هرگز کینه و دشمنی یک قومی شما را وادار نکند که بر آنها ظلم و ستم کنید، یعنی آنچه را که مستحق آن نیستند به آنها برسانید؛ با آنها هم به عدالت رفتار کنید که عدالت به تقوا نزدیکتر است.

در آیات دیگر قرآن نیز هست که با کافر جنگیدن هم یک حدی دارد؛ یعنی جایی میرسد که اگر بیش از آن جلو بروند، به تعبیر خود قرآن اعتداء و تجاوز از حد است، که در آیه دیگر میفرماید:

وَ قاتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ الَّذینَ یقاتِلونَکمْ وَ لا تَعْتَدوا انَّ اللَّهَ لایحِبُّ الْمُعْتَدینَ [2].

در راه خدا با مردمی که با شما میجنگند بجنگید، ولی از حد تجاوز نکنید. مثلًا آن