معنای واقعی آن است. چهارتا خم و راست شدن به صورت نماز که انسان خودش هم نمیفهمد چه میکند، و اصلًا نفهمد که حال یعنی چه، مناجات یعنی چه، راز و نیاز یعنی چه، منقطع شدن به حق یعنی چه، و اینکه «لحظاتی بر انسان بگذرد که در آن لحظات اصلًا انسان چیزی از غیر خدا به یادش نیاید» یعنی چه، این عبادت نیست. و نیز انسان فقط دهانش را یک ماه رمضان هر روز از صبح تا غروب ببندد، این عبادت نیست. پس قطعاً این حس باید در ما پرورش پیدا کند تا یکی از ارکان تربیت اسلامی در ما پیدا بشود.

پرسش و پاسخ

- همانطور که جناب آقای مطهری فرمودند، برخی ایراد میگیرند که عبادت یا به طمع بهشت است و یا به خاطر ترس از جهنم. عبادت یک معنای بالاتری دارد که نماز و روزه و استغفار و سایر اعمال عبادی برای رسیدن به آن معناست. عبادت یعنی تبعیت از آن سیر تکاملی که خدا و جهان هستی برای هر موجودی معین کرده تا کمال خود را بیابد، و شامل همه موجودات هم میشود: یسَبِّحُ للَّهِ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی الْارْضِ [1]، وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْانْسَ الّا لِیعْبُدونِ [2]. خدا احتیاجی به این نماز و روزه ندارد. او موجودات را خلق کرده برای اینکه هر موجودی راه تکاملی خود را طی کند و به هدف خلقت برسد ...

استاد: بیان آقای مهندس تاج را من فقط یک توضیح میدهم و در عین حال یک تکمیلی هم برای آن لازم است. اینجا سه مطلب هست. یک مسئله همان است که در قرآن مطرح شده در باب عبادت تکوینی که قرآن هر کاری را که هر موجودی (در هر جایی و در هر درجهای که هست) انجام میدهد، تسبیح و عبادت مینامد، و