بهترین مردم آن کسی است که به پرستش و نیایش عشق بورزد [1] همچنین حضرت رسول میفرمایند: طوبی لِمَنْ عَشِقَ الْعِبادَةَ خوشا به حال کسی که به عبادت عشق بورزد، عبادت به صورت معشوقش در بیاید، وَ احَبَّها بِقَلْبِهِ و از صمیم قلب عبادت را دوست داشته باشد، وَ باشَرَها بِجَسَدِهِ و با بدنش به آن بچسبد.

مقصود این است که عبادت فقط یک ذکر قلب به تنهایی نیست. خود عبادت عملی (رکوع کردن، سجود کردن، قنوت کردن) نوعی عشق ورزی عملی است. وَ تَفَرَّغَ لَها [2] خودش را فارغ کند برای عبادت، خالی کند از همه چیز جز عبادت؛ یعنی آن وقتی که به عبادت میایستد دیگر هیچ خیالی، هیچ خاطرهای، هیچ فکری در قلبش نیاید، فقط او باشد و خدا، قلبش خالی بشود برای خدا، و روح عبادت هم همین است. روح عبادت ذکر است (به اصطلاح دینی) یعنی یاد خدا، منقطع شدن، بریده شدن، که در لحظه عبادتْ انسان از غیر خدا بریده شود و فقط و فقط او باشد و خدای خودش، گویی غیر از او و خدا چیزی در عالم وجود ندارد. این همان حالتی است که شعرای عرفانی از آن تعبیر به «حضور» میکنند. شعر معروف حافظ میگوید:

حافظ به این مسئله حضور و خلوت (به معنی خلوت قلب) توجه داشته است.

اگر میبینید افرادی به خلوت ظاهری اهمیت میدهند، مقدمه است برای اینکه خلوت قلب پیدا شود. بعد که خلوت قلب پیدا شد، انسان باید بیاید در اجتماع که کار اجتماعیاش را انجام دهد ولی خلوت قلبش را هم داشته باشد. گویا ناپلئون