کلمه « سنی »

سنیها را که امروز سنی میگویند، در مقابل شیعه نیست. ما خیال میکنیم سنی یعنی کسی که معتقد به خلافت بلافصل ابوبکر است و شیعه یعنی کسی که به این امر معتقد نیست. نه، کلمه «سنی» در ابتدا در مقابل شیعه وضع نشد، در مقابل معتزله وضع شد.

وقتی میگفتند: این سنی است، یعنی معتزلی نیست. ولی امروز ما معتزله و اشاعره، همه را میگوییم سنی.

شیعه در آن زمان که زمان ائمه بود، در این فکر طرفدار معتزله بود نه طرفدار اشاعره. گرچه کلمه «سنی» در مقابل «معتزله» بود ولی چون شیعه طرفدار فکر معتزلی بود، بعد که معتزلیها همه تارومار شدند و از طرفداران تعقل فقط شیعه باقی ماند، کلمه «شیعه» در مقابل «سنی» قرار گرفت و بعد یک فکری پیدا شد که شاید کلمه «سنی» درباره مسئله خلافت وضع شده، در صورتی که ریشهاش آن نیست.

ولی کم کم اصطلاح همین جور قرار گرفت.

یک وقت آقای حاج میرزا خلیل کمرهای در کنگره هزاره شیخ طوسی در مشهد، تعبیر شیرینی کرد راجع به کلمه «سنی» که اهل تسنن اسم خوبی را برای خودشان انتخاب کردند. گفت: کلاه ما را در تاریکی برداشتند، آمدند این اسم زیبا را برای خودشان انتخاب کردند که ما سنتی هستیم یعنی تابع سنت رسول اللَّه هستیم، یعنی دیگران تابع سنت رسول اللَّه نیستند. در صورتی که بحث در سنت رسول اللَّه نیست که یکی بگوید سنت رسول اللَّه معتبر است، دیگری بگوید معتبر نیست. حتی معتزله هم نمیگفتند ما سنت رسول اللَّه را قبول نداریم. بحث در کیفیت استنباط و مواجهه بود که با قرآن و سنت رسول اللَّه با عقل باید مواجه شد، اگر عقل را کنار بگذاریم سنت رسول اللَّه و قرآن را هم نمیفهمیم، و درست هم میگفتند.

جمود ابن تیمیه و نهضت وهابیگری

بزرگترین علمای ضد عقل و تعقل پیروان احمد حنبل هستند که در رأس آنها ابن تیمیه است. ابن تیمیه در قرن هشتم میلادی و در دمشق میزیسته [1]. او مردی بسیار پرکار و به یک معنا نابغه است. واقعاً هم نبوغی دارد، ولی یک فکر بسیار