آوردهام. حضرت فرمودند: الآن پول ندارم که بخرم. گفت: من صبر میکنم. حضرت فرمودند: من به شکمم میگویم که صبر کند.

حدیث دیگری است از حضرت صادق در تحف العقول که این نیز مربوط به معاشرت است. میفرماید: وَ لاتَکنْ فَظّاً غَلیظاً یکرَهُ النّاسُ قُرْبَک، یعنی تندخو و بدبرخورد مباش که مردم نخواهند با تو معاشرت کنند، وَ لا تَکنْ واهِناً یحَقِّرُک مَنْ عَرَفَک و خودت را آنقدر شُل و پست نگیر که هرکس تو را میشناسد تحقیرت کند؛ نه فظّ غلیظ باش و نه واهن. این درست نقطه مقابل آن چیزی است که در جلسه پیش از ابن ابی الحدید نقل کردیم که او از یکی از مشاهیر صوفیه نقل کرده بود که من در سه موقع چقدر خوشحال شدم، یکی مثلًا اینکه در کشتی بودیم و دنبال یک مسخره میگشتند که مسخرهاش کنند، مرا پیدا کردند؛ چون احساس کردم که هیچ کس در نظر اینها از من پستتر نیست، خیلی خوشحال شدم. این برخلاف گفته اسلام است. اینکه انسان در روح خود متواضع باشد غیر از این است که خود را در نظر مردم، پست قرار دهد. در وسائل، جلد دوم، صفحه 203 از حضرت صادق علیه السلام حدیثی نقل میکند که امیرالمؤمنین همیشه میفرمود: لِیجْتَمِعْ فی قَلْبِک الْافْتِقارُ الَی النّاسِ وَ الْاسْتِغْناءُ عَنْهُمْ همیشه در قلب خود دو حس متضاد را با هم داشته باش:

همیشه احساس کن که به مردم نیازمندی، یعنی مانند یک نیازمند با مردم رفتار کن، و همیشه احساس کن که از مردم بینیازی و مانند یک بینیاز و بیاعتنا با مردم رفتار کن. اما این امر در آنِ واحد نسبت به یک چیز که نمیشود، لابد نسبت به دو چیز است. خودشان توضیح میدهند: فَیکونُ افْتِقارُک الَیهِمْ فی لینِ کلامِک وَ حُسْنِ بِشْرِک اما آن مرحلهای که باید مانند یک نیازمند رفتار کنی، در نرمی سخنت است و در حسن سیرت و تواضع و ابتداء به سلام، وَ یکونُ اسْتِغْناؤُک عَنْهُمْ فی نَزاهَةِ عِرْضِک وَ بَقاءِ عِزِّک و آن مرحلهای که باید بینیاز باشی و جای تواضع نیست [در حفظ آبرو و بقای عزت توست.] آنجا که پای حیثیت و شرفت در میان است، آنجا که دیدی که اگر بخواهی ذرهای نرمش نشان دهی عِرض و آبرو و عزت خودت را از دست میدهی، دیگر جای این نیست که رفتار یک نیازمند را داشته باشی، بلکه باید رفتار یک بیاعتنا و بینیاز را داشته باشی. این تعبیرات، تعبیراتی بود که ما تحت عنوان «عزت» داشتیم.

بعضی تعبیرات تحت عنوان «علوّ» است، باز مثل تعبیر خود قرآن: وَ لا تَهِنوا وَ