بخار به تدریج فشار بیاورد تا یکمرتبه این دیگ منفجر بشود. اگر یک روزنهای ولو کوچک در این دیگ باز کنیم، مانع انفجار آن میشود.

پس این خیلی فرق میکند که ما بخواهیم در یک چیزی- به قول اینها- دگرگونی کیفی و ماهیتی به وجود بیاوریم و نسبت به جامعه چنین دیدی داشته باشیم که بگوییم جامعه ماهیتی دارد که هیچ وقت بهطور مسالمت آمیز از مرحلهای به مرحله دیگر گام برنداشته و بر نمیدارد، همیشه باید آن را عمل سزارین بکنند، همیشه به یک شکل تند و انقلابی و انفجاری مرحلهای را پشت سر میگذارد و به مرحله دیگر میرسد، جبراً اینطور است. تکامل، آنهم تمام تکاملها در گرو همین است [1]. اصلًا تکامل جامعه جز از طریق انفجار آن رخ نمیدهد و انفجار جز از طریق تضاد و کشمکش که به اوج خودش برسد رخ نمیدهد، و تضاد و کشمکش اگر بخواهد به اوج خودش برسد باید دو نوع کار در آن صورت بگیرد: یک نوع خودِ مبارزه است و دیگر، کارهایی که منجر به مبارزه میشود یعنی ایجاد ناراحتیها، تبلیغها و حتی انجام عملیات، که باید خشم مردم بیشتر بشود تا انفجار در آینده رخ بدهد.

انقلاب، معیار اخلاق

پس در واقع چنین باید گفت که در این مکتب، معیارْ انقلاب است نه تکامل. اگر هم میگوییم تکامل، چون این مکتب تکامل را جز از طریق انقلاب، عملی نمیداند و قائل به تکاملی جز از این طریق نیست. اینجاست که معیارهای اخلاقی همه عوض میشود. راستی یا دروغ کدام یک اخلاقی است؟ میگوید: اگر دروغ انقلاب را تسریع میکند دروغ، و اگر راستی انقلاب را تسریع میکند راستی. امانت یا خیانت؟ میگوید: کدام یک انقلاب را تسریع میکند، همان. ایثار یا غیر ایثار؟

کدام یک انقلاب را تسریع میکند؟ صلح یا جنگ؟ کدام یک انقلاب را تسریع میکند؟ قهراً این مکتب، مکتب تک ارزشی است. از خصوصیات این مکتب این است که تک ارزشی است و در این مکتب، دیگر مسئله تعارض ارزشها- که مسئله مهمی در اخلاق است و از قدیم مطرح کردهاند و در جدید هم خیلی مطرح میشود