تا اینجا حرف درستی است [1] افلاطون که معتقد است اخلاق از مقوله زیبایی است، میگوید اگر انسان مجموع استعدادهایی را که خداوند متعال به او عنایت کرده است بهطور متناسب و متعادل و متوازن، بدون افراط و تفریط پرورش بدهد که هر قوّهای را در حد خودش و به اندازه خودش- و این اندازه را از خود متن خلقت انسان میشود دریافت کرد- و آن مقدار پرورش بدهد که باید و نه بیشتر و نه کمتر، آنوقت ما انسانی میشویم از نظر روحی و روانی زیبا. چرا شما به بعضی افراد ارادت پیدا میکنید؟ ارادت چیست؟ شما میبینید مثلًا یک جوان 25 سالهای که آن شور جوانیاش است و از نظر سن وقتی است که دنبال کارهای شهوانی خودش برود مرید یک پیرمرد 80 ساله و 90 ساله میشود که از نگاه کردن به صورت او لذت میبرد. مرحوم آقای بروجردی رضوان اللَّه علیه را همه دیده بودید. واقعاً یک مردی بود که انسان وقتی نگاهش میکرد لذت میبرد. یک پیرمرد 90 ساله بود. آن جاذبهای که یک پیرمرد 90 ساله یک جوان 25 ساله را به دنبال خودش میکشاند که نامش ارادت است چیست؟ تشخیص نوعی زیبایی در روح اوست که این کشش را ایجاد میکند. خود پیغمبر اکرم چگونه بود؟ او جمع کرده بود میان زیبایی ظاهری و معنوی، و حد اعلای زیبایی معنوی را داشت. ابن ابی الحدید نقل میکند که کفار قریش در مکه مسلمین را «صُباة» میگفتند. صباة از ماده صَبْوَة به معنی عشق است، یعنی والهها.

میگفتند اینها عاشق این مرد هستند. اینقدر مرید و مجذوب پیغمبر اکرم بودند که اینها را صُباة مینامیدند. آن چیست؟ یک چیزی در او هست غیر از مسئله جسم [که انسان] [2] مجذوب او میشود. افلاطون هم معتقد است که اخلاق از مقوله زیبایی

این فلسفه، مفهوم اصالت وجود را میدهد. اگزیستانسیالیسم یعنی مکتب طرفدار اصالت وجود، البته در انسان. این «اصالت وجود» که در اینجا گفته میشود با اصالت وجودی که ما در فلسفه خودمان میگوییم دوتاست. آن یک مطلب است، این مطلب دیگری است. آن در کل جهان است، این اختصاص به انسان دارد. و بعلاوه در خود انسان هم باز این یک مفهوم خاصی است که ما از این مفهوم خاص به اصالت وجود تعبیر نمیکنیم، نام دیگر رویش میگذاریم. این اصالت وجود که سارتر میگوید، در مقابل اصالت ماهیتی که انکار میکنند این است که میگویند هر موجودی غیر از انسان- از جماد و نبات و حیوان- ماهیت و ذاتش بر هستیاش [تقدم دارد.]