زیرا پیوند انسان با طبیعت برای این است که انسان از طبیعت و خارج وجود خودش بهره کشی کند و نفع ببرد، ولی این گرایشها با این حرفها جور در نمیآید.

انسان یک سلسله خواستها در این عالم دارد که با جنبه طبیعی و مادی وجود او سازگار نیست. و میگوید: اینها دلیل است بر اینکه عالمی دیگر وجود دارد و این احساسها ما را با عالم دیگر پیوند میدهد. الهامهای معنوی و خدایی، خداجوییها، نیکی جوییها، خیرجوییها و معنویت جوییها همیشه در بشر وجود داشته و دارد و قابل مبارزه و جایگزینی نیست. در نظر دارم ان شاء اللَّه فرداشب که شب آخر این جلسه هم هست، درباره «خلأهای معنوی و اخلاقی در عصر حاضر» برای شما بحثی بکنم که آن مقدار خلأ معنوی و اخلاقی که این موجهای ماتریالیستی دنیا به وجود آوردهاند و این مبارزهای که با فطرت بشر شده است، امروز چه مشکلهای برای بشر به وجود آورده؟.

پس یک راه دیگر برای «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ» همین گرایشها، تمایلات و وابستگیهای معنوی انسان است.

تعصب نسبت به ماتریالیسم

این موج ماتریالیسم که در دنیا پیدا شد و به دنبال خود نکبتها برای بشر به وجود آورد، در دنیای غرب بیشتر عکس العمل بسیار شدیدی است در مقابل نادانیها، خشونتها و کج رفتاریهای کلیسا، و ما الآن داریم جریمههای کلیسا را میپردازیم.

در کتاب علل گرایش به مادیگری تا اندازهای این موضوع تشریح شده است. جهالتها و نادانیهای کلیسا- تفسیرهای غلط کلیسا از خدا، قیامت و روح، خشونتها و اختناقهای کلیسا، تفتیش عقاید کلیسا، آن روش ضد آزادی و دموکراسی کلیسا- دنیا را برد به این حال که من یا باید علم را بپذیرم یا خدا را (چون کلیسا میان علم و خدا تضاد برقرار کرده) یا باید خدا را بپذیرم یا یک زندگی خوب و مرفه را، یا باید خدا را بپذیرم یا آزادی را، یا باید خدا را بپذیرم یا دموکراسی را. بدیهی است وقتی خدا را در یک طرف قرار بدهند و صد نیاز فطری دیگر بشر را در طرف دیگر، البته ممکن است عدهای طرف خدا را بگیرند ولی قهراً اکثریت مردم طرف دیگر را خواهند گرفت. به هر حال این موج شدید ماتریالیسم به علل مختلف دنیای غرب را فرا گرفت و از دنیای غرب هم کم و بیش به دنیای شرق سرازیر شده است، و