استقامت، انصاف و حلم را درک کند. اشتباه اینجاست. او ناآگاهانه آن کل زیبایی، منبع و اصل زیبایی را که ذات مقدس پروردگار است درک میکند و در نتیجه خواستهها و طریق رضای او را که طریق سعادت ماست، چون او میخواهد و بالفطره از ناحیه او میبیند، زیبا میبیند. اصلًا زیبایی عقلی، حسن و قبح عقلی در واقع برمیگردد به حسن و قبح قلبی. عقل از مقوله ادراک است نه از مقوله احساس.

همه حسن و قبحهایی که حسن و قبح عقلی نامیده میشوند در واقع حسن و قبح قلبی است چون حسن، زیبایی است و قبح، زشتی و اینها از مقوله احساس است نه از مقوله ادراک که کار عقل باشد، و احساس در واقع کار قلب است. انسان در فطرت ناآگاه خودش زیبایی آنچه را که خدا از او خواسته است درک میکند، چون این تکلیف را در عمق باطنش از خدا میبیند و هرچه از خدا میبیند زیبا میبیند.

همچنین ما در شعور ظاهر خودمان وقتی که خدا را بشناسیم، هرچه از ناحیه خدا درک بکنیم زیبا میبینیم. گفت:

آن کسی که اخلاق را از مقوله محبت میداند، کمی باید جلوتر برود. آخر چگونه است که انسان شیء یا فرد دیگری را که بکلی مغایر با خودش است و هیچ ارتباط و اتصالی بین او و آن شیء یا فرد نیست دوست میدارد؟ این دوستی با هیچ منطقی جور در نمیآید. ولی انسان دوست دارد انسانهای دیگر را، دوست دارد حیوانها را، دوست دارد خیلی اشیاء دیگر را، نه آن جور دوستی که برای خودش دوست دارد.

آن که از حساب خارج است. دوست دارد به طوری که کأ نّه جزء شخصیت خودش است؛ یعنی همانطور که میخواهد به خودش خدمت کند، میخواهد به آنها خدمت کند. نه دوست دارد که آنها را به نفع خودش به کار ببرد، بلکه دوست دارد در حدی که خودش را در خدمت آنها قرار میدهد، چرا؟ آیا این یک امر بیمنطق است که در انسان پیدا شده یا نه؟ البته منطق دارد. منطق این هم خداست، همان اسلام فطری است، تکلیف الهی است. انسان با شامّه قلب خودش حس میکند که محبوب واقعیاش آن را از او میخواهد. از این جهت است که آن را دوست دارد.

بنابراین توجیه صحیح اخلاق همین [نظریه پرستش] است.