چنانچه مصلحت ایجاب کند میتوان دروغ گفت؟ میگوید: هیچ وقت نباید دروغ گفت، اصلًا نباید دروغ گفت؛ چون به عمرش راست نگفته که بعد ببیند در مواردی واقعاً از راستی مفسده برمیخیزد. چون اینجور نیست، حرفش هم با واقعیت تطبیق نمیکند. یک آدمی که تجربه دارد یعنی در عمرش راستگو بوده است، یک راستگوی واقعی میفهمد که در مواردی راستی فلسفه خودش را از دست میدهد.

در فقه اسلامی هم غیبت و دروغ هرکدام موارد استثنایی دارند، و حق هم این است.

یک تمثیل

مثلی میآورند که شخصی از دکان مرغ فروشی، خروسی خرید- به قیمتهای قدیم- به دو قران؛ خروس خیلی خوبی که بیشتر از این هم میارزید. رفت خانهاش. تا وارد شد زنش گفت: این چیست که آوردهای؟ گفت: خروس. گفت: یک آدم باغیرت هم خروس میآورد در خانه، آدمی که زنش در خانهاش است؟! زود صورتش را پوشید و خودش را مخفی کرد، گفت: من هرگز حاضر نیستم در خانهای که جنس نر وجود داشته باشد زندگی کنم؛ یا این باید باشد یا من، دیگر از کنج خانه بیرون نمیآیم. مرد گفت: خروس که عیبی ندارد، انسان را گفتهاند. گفت: نه، آدم باغیرت خروس هم در خانه نمیآورد. خیلی خوشحال شد، گفت: الحمدللَّه چقدر زن ما با عفت و عصمت است. خروس را نزد مرغ فروش برد و گفت: اگر ممکن است این را بگیرید، دوقران ما را پس بدهید. گفت: چرا؟ اتفاقاً این خروس بیشتر میارزد، دوقران و ده شاهی میارزد، ما ده شاهی هم به شما تخفیف دادیم. گفت: به هرحال من نمیخواهم. گفت: اگر خیال میکنی ممکن است به تو دروغ گفته باشم، بدان که حتماً بیشتر میارزد. گفت: نه، به آن علت نیست، میدانم بهتر است ولی نمیخواهم. گفت: چرا نمیخواهی؟ گفت: حالا چکار داری که من چرا نمیخواهم؟

این هم لج کرد، گفت: تا علتش را نگویی من خروس را از تو پس نمیگیرم. گفت:

بجای دوقران، سی شاهی به من بده. گفت: تا راست نگویی نمیدهم. گفت: پس یک قران به من بده. گفت: تا راستش را نگویی، ده شاهی هم بگویی من از تو قبول نمیکنم؛ باید حقیقت را بگویی. گفت: حقیقت این است که زن من خیلی باعفت و عصمت است و حاضر نیست یک خروس را در خانه راه بدهد. مرغ فروش زود خروس را گرفت و دوقران را به او داد و گفت: این دوقران را بگیر ولی یقین داشته