الزّانِیةُ وَ الزّانی فَاجْلِدوا کلَّ واحِدٍ مِنْهُما مِائَةَ جَلْدَةٍ وَ لا تَأْخُذْکمْ بِهِما رَأْفَةٌ فی دینِ اللَّهِ انْ کنْتُمْ تُؤْمِنونَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الْاخِرِ وَ لْیشْهَدْ عَذابَهُما طائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنینَ [1].

میگوید: زن زناکار و مرد زناکار را مجازات کنید، تازیانه بزنید و گروهی از مؤمنین هم شاهد این منظره باشند. ولی قرآن متوجه است که وقتی میخواهند یک انسان جانی را مجازات کنند خیلی افراد دلشان میسوزد، میگویند خوب است که از مجازات صرف نظر بشود. این یک احساس آنی است. فکر نمیکند که اگر بنا بشود هرجانی از مجازات معاف بشود، پشت سرش جنایت بعد از جنایت است که صورت میگیرد. عاطفه میگوید مجازات نکن، عقل و مصلحت میگوید مجازات بکن، با اینکه اینجا عاطفه عاطفه غیردوستی است و عاطفه خوددوستی نیست.

ولی عاطفه که منطق سرش نمیشود. عاطفه دلسوزی است، دست آدم را گرفته میگوید این کار را نکن. عقل و مصلحت اینجا خشونت به خرج میدهد میگوید تو نمیفهمی، تو نزدیک را میبینی و دور را نمیبینی، اگر میتوانستی دور را مثل نزدیک ببینی چنین حکم نمیکردی. قرآن میگوید: وَ لا تَأْخُذْکمْ بِهِما رَأْفَةٌ فی دینِ اللَّه آنجا که پای مجازات الهی در میان است و به مصلحت عامّه بشریت است، یک وقت دلسوزیتان گل نکند. سعدی میگوید:

خیلی عالی گفته. ترحم به یک پلنگ، قطع نظر از منطق، مصلحت و عقل و اراده، یک امر عاطفی است. فرض کنیم پلنگی است که گوسفندان ما را خورده است. آیا باید او را مجازات کنیم یا رها نماییم؟ اگر نزدیک بین باشیم و فقط پلنگ را ببینیم، به او ترحم میکنیم و رهایش مینماییم. ولی اگر دوربین باشیم مجازاتش میکنیم. اگر جز این پلنگ، موجود دیگری در عالم نبود، این عاطفه عاطفه درستی بود. اما اگر چشم را باز کنیم و آن طرفتر را نگاه کنیم، میبینیم ترحم ما به این پلنگ مساوی است با قساوت نسبت به صدها گوسفند. عاطفه، دیگر سرش نمیشود که این ترحم مستلزم قساوتهای دیگری است. عقل و مصلحت است که