قلّاب جهل و وهم، خود را با اشیاء مربوط کند و به همین جهت فاصلهاش با حقیقت زیادتر میشود و همین باعث میشود که از عمل، از استفاده از حقیقت محروم میماند. به عبارت دیگر بعضی از مردم میل دارند هر چیزی را از نزدیک ببینند و از نزدیک مشاهده کنند و بعضی دیگر میل دارند از دور ببینند و از دور مشاهده کنند.

این میل به از نزدیک دیدن و میل به از دور دیدن واقعاً دو میل مختلف است که در افراد هست. میل به از نزدیک دیدن وقتی است که آدمی علاقهمند است که یک چیز را با چشم خود درست ببیند و یا از روی قرائن و دلایل، آن چیز را مطالعه کند و درباره آن قضاوت کند. و اما میل به از دور دیدن این است که قوّه خیال و واهمه بر انسان مسلط است و میل دارد چشمها را بهم بگذارد و نبیند، میل دارد دور بایستد و شبح مبهمی ببیند و در اطرافش خیالپردازی کند. باور میکنید که در نظر بسیاری از مردم، مجهول و مبهم و تاریک، عظمت و فخامت و ابّهت بیشتری دارد از معلوم و روشن، هرچند آن امر معلوم در ذات خود عظیم و فخیم و باجلالت باشد؟! اگر بخواهند یک چیز مورد علاقه خود را عظیم بشمارند، دور از او میایستند و او را از خود دور نگه میدارند که نبینند و نفهمند و مبهم ببینند و آنوقت به خیال بپردازند.

مردمی یافت میشوند علاقهمند به قرآن، ولی دوست نمیدارند عظمت اعجازآمیز این کتاب مقدس را از نزدیک ببینند، در آیات روشن این کتاب مقدس تدبّر و تفکر کنند. عظمت این کتاب در نظر آنها این است که آن را در پشت ابرها و بالای آسمانها قرار بدهند و بگویند قابل فهمیدن نیست، کسی حق مطالعه و تدبّر در آن را ندارد، فقط ائمه اطهار (علیهم السلام) حق دارند به قرآن نزدیک گردند؛ یعنی در نظر اینها قرآن هنگامی عظمت دارد که مجهول و مبهم باشد. نام این عادت را میتوان میل به حرکت در تاریکی و یا خفّاش منشی گذاشت. قرآن کریم میفرماید:

اوَ مَنْ کانَ مَیتاً فَاحْییناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نوراً یمْشی بِهِ فِی النّاسِ کمَنْ مَثَلُهُ فِی الظُّلُماتِ لَیسَ بِخارِجٍ مِنْها [1].

آیا آن که ما او را زنده کردیم و برای او نوری قرار دادیم که در روشنی آن نور- که