غرایز و اعضای روحی انسان، در میلها و رغبتهای انسان هیچ میل و رغبت و علاقه طبیعی و فطری نیست که بیحکمت باشد، هدف و مقصدی نداشته باشد، همه اینها حکمت دارد. علاقه به فرزند، علاقه به پدر و مادر، علاقه به همسر، علاقه به مال و ثروت، علاقه به پیش افتادن و تقدم، علاقه به احترام و محبوبیت، همه اینها حکمتهای بزرگی دارد که بدون اینها اساس زندگی بشر از هم پاشیده میشود.

بعلاوه، خود قرآن کریم همین محبتها را به عنوان نشانههای حکمت پروردگار ذکر میکند. مثلًا در سوره روم در ردیف اینکه خلقت بشر و خواب و بعضی چیزهای دیگر را از آیات و نشانههای حکمت و تدبیر خداوند ذکر میکند، میفرماید:

وَ مِنْ ایاتِهِ انْ خَلَقَ لَکمْ مِنْ انْفُسِکمْ ازْواجاً لِتَسْکنوا الَیها وَ جَعَلَ بَینَکمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً انَّ فی ذلِک لَایاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکرونَ [1].

یعنی یکی از نشانههای پروردگار آن است که از جنس خود شما آدمیان برای شما جفت و همسر آفرید و میان شما مودت و محبت ایجاد کرد و در این حقیقت، نشانهها از تدبیر و تسخیر و حکمت پروردگار است برای کسانی که در این مسائل فکر کنند.

اگر محبت همسر بد میبود، در این آیه به عنوان یکی از نشانهها و آثار حکمت و تدابیر حکیمانه خداوند ذکر نمیشد.

مسلماً این علاقه در طبیعت مردم نهاده شده، و خیلی واضح است که این علایق مقدمه و وسیلهای است برای اینکه امور جهان نظم و گردش منظم خود را داشته باشد. اگر این علایق نبود نه نسل ادامه پیدا میکرد و نه زندگی و تمدن پیش میرفت و نه کار و کسب و حرکت و جنبشی در کار بود، بلکه بشری در روی زمین باقی نمیماند.