سلسله از آیات را به عنوان بدبینی به خلقت و گردش روزگار توجیه کرده باشد.

آیا علاقه به دنیا مذموم است؟

تفسیر و توجیهی که از طرف بعضی برای آن آیات شده یکی این است که گفتهاند منظور این آیات بدی خود دنیا نیست، زیرا خود دنیا عبارت است از همین اعیان و اشیاء زمینی و آسمانی و هیچ یک از اینها بد نیست؛ اینها همه آیات حکمت و قدرت پروردگارند و نمیتوانند بد بوده باشند. آن چیزی که بد و مذموم است محبت و علاقه به این امور است. محبت دنیا و علاقه به دنیا بد است، نه خود دنیا. همان طوری که میدانیم در زمینه مذمت و تقبیح محبت دنیا آنقدر به شعر و نثر گفته شده است که از حد احصاء خارج است.

این تفسیر خیلی شایع است. از غالب اشخاص که شما بپرسید معنی بدی دنیا چیست خواهند گفت معنیاش این است که محبت دنیا بد است و الّا خود دنیا که بد نیست، اگر بد بود خداوند خلق نمیکرد.

اگر دقت بکنیم این تفسیر- هرچند خیلی معروف و مشهور است و خیلی مسلّم فرض شده- بی اشکال نیست و با بیانات خود قرآن وفق نمیدهد، زیرا اولًا باید ببینیم آیا علاقهای که بشر به دنیا دارد علاقه فطری و طبیعی است یعنی در نهاد بشر و غریزه بشر این علاقه گذاشته شده یا بعدها در اثر عوامل خاصی مثلًا به حکم عادت و تلقین یا سایر عوامل در بشر پیدا میشود؟ مثلًا پدران و مادران به فرزندان، و فرزندان به والدین خود علاقه و محبت دارند؛ مرد و زن هرکدام به جنس مخالف خود علاقه دارند؛ هرکسی به مال و ثروت علاقه دارد، به محبوبیت و احترام علاقه دارد، به خیلی چیزهای دیگر علاقه دارد. این علاقهها آیا فطری و طبیعی هر کس است یا مصنوعی است و در اثر سوء تربیت پیدا میشود؟.

بدون شک این علایق، طبیعی و فطری است و در این صورت چگونه ممکن است بد و مذموم باشد و وظیفه انسان این باشد که این علایق را از خود دور بکند؟

همانطور که مخلوقات و موجودات بیرون از وجود انسان هیچ کدام را نمیتوان گفت شر است و خالی از حکمت است و همانطور که اعضا و جوارح بدن انسان هیچ کدام بیحکمت نیست (یک رگ ریز، یک عضو کوچک، یک مو در بدن انسان یا حیوانی یافت نمیشود که زاید و بیحکمت بوده باشد) همینطور هم در قوا و