نیازهای بشر امروز از نظر اقبال لاهوری

اقبال لاهوری حرف خوبی میزند، میگوید دنیای امروز احتیاج به سه چیز دارد (او در آنجا راجع به اسلام هم نمیخواهد بحث کند):

1. دنیای امروز از تفسیرهای مادی جهان به تنگ آمده است. همه بدبختیهایش از این است. بشر امروز احتیاج دارد به یک تفسیر روحانی از جهان، بفهمد جهان را صاحبی باشد خدا نام. تا این فکر در دِماغ بشر پیدا نشود، تا بشر این خلقت را عبث میداند و تا حیات را عبث میداند، همین است که هست، بدتر هم خواهد شد.

احتیاج دارد به یک فکر و عقیده و ایمانی که جهان را به یک شکل روحانی تفسیر کند، مبدئی و منتهایی برایش قائل باشد: انّا لِلَّه وَ انّا الَیهِ راجِعونَ [1].

2. بشر در میان این همه آزادیهایی که دارد احتیاج دارد به یک آزادی معنوی.

دائماً میگویند آزادی. قبول است، ولی آیا بشری که در ناحیه معنویت خودش آزاد نیست اصلًا ممکن است برای آزادی اجتماعی مجال بدهد؟ این حرف چرند است که ما دنبال آزادی اجتماعی برویم بدون اینکه بشر را در ناحیه معنویت خودش آزاد کرده باشیم. نیاز دوم آزادی معنوی است.

3. نیاز سوم: قانونی که متکامل باشد یعنی بشر را به سوی کمال سوق بدهد ولی در عین حال از یک ایمان معنوی سرچشمه بگیرد که به هر پدیده ظاهری رنگ معنوی بدهد.

آیا شما جز اسلام مکتب دیگری پیدا میکنید که این نیازها را برطرف کند؟ چه خوب میگوید قرآن! تعبیرات قرآن مکرر است، آن که من یادم هست در سوره صف است: هَلْ ادُلُّکمْ عَلی تِجارَةٍ تُنْجیکمْ مِنْ عَذابٍ الیمٍ. تُؤْمِنونَ بِاللَّهِ وَ رَسولِهِ [2]. ایمان به اللَّه. ایمان به اللَّه یعنی چه؟ یعنی جهان را صاحبی باشد خدا نام. تفسیری روحانی از جهان. ایمان به رسول خدا، به رسولِ اللَّه. ایمان به اللَّه یعنی ایمان به اللَّه بودنش، به الوهیتش، به اینکه هُوَ اللَّهُ الَّذی لا الهَ الّا هُوَ الْمَلِک الْقُدّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیمِنُ الْعَزیزُ الْجَبّارُ المُتَکبِّرُ [3] ایمان به رسول یعنی ایمان به رسالتش، ایمان به قانونش، آن قانونی