میاندازد؛ برخلاف مکتبی که به حرکت فطری و ذاتی جامعه قائل است؛ اینچنین مکتبی هرگز به ضرورت خلق زنجیر برای طبقهای فتوا نمیدهد، زیرا فشار را شرط لازم تکامل نمیداند همچنان که اصلاحات تدریجی را مانع پیشرفت تلقی نمینماید.

اسلام در سلسله شرایط و موانع، چه اموری را طرح کرده است؟ در اسلام شرایط و موانع غالباً و یا همیشه در حول فطرت دور میزند. قرآن گاهی بقاء بر پاکی اوّلی و اصلی را به عنوان شرط ذکر میکند (هُدی لِلْمُتَّقِینَ) [1] و گاهی نگرانی و دغدغه ناشی از تصور مسئولیت و تکلیف در برابر نظام هستی را به عنوان شرط ذکر میکند که تحت عنوان «یخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیبِ» یا «خَشِی الرَّحْمنَ بِالْغَیبِ» و امثال اینها بیان شده است [2] و گاهی زنده بودن و زنده ماندن فطرت را به عنوان شرط ذکر میکند (لِینْذِرَ مَنْ کانَ حَیا) [3]. اسلام شرط پذیرش دعوت خود را پاک بودن، دغدغه و نگرانی و احساس مسئولیت در برابر آفرینش داشتن و زنده به حیات فطری بودن میداند.

متقابلًا در موانع، از فساد روحی و اخلاقی، اثم قلب [4]، رین (زنگار) قلب [5]، مختوم شدن دلها [6]، نابینا شدن چشم بصیرت [7]، ناشنوا شدن گوش دل [8]، تحریف شدن کتاب نفس [9]، پیروی از عادات پدران [10]، پیروی از کبَرا و شخصیتها [11]، پیروی از ظنّ و گمان [12] و امثال این امور یاد میکند. اسراف و ترف و تنعّمزدگی را نیز از آن جهت مانع تلقی میکند که خویهای حیوانی را تقویت و آدمی را تبدیل به یک بهیمه و یا