تقسیمات و قطب بندیهای اجتماعی

جامعه در عین اینکه از نوعی وحدت برخوردار است، در درون خود به گروهها و طبقات و اصناف مختلف و احیاناً متضاد منقسم میگردد و یا لااقل بعضی جامعهها چنیناند، و ممکن است جامعه در عین وحدت، در درون خود به قطبهای متخالف و احیاناً متضاد منقسم گردد. پس جامعه وحدتی دارد در عین کثرت، و کثرتی دارد در عین وحدت. به اصطلاح حکمای اسلامی، بر جامعهها نوعی وحدت در کثرت و کثرت در وحدت حکمفرماست. در فصلهای پیش سخن از وحدت جامعه بود که چه نوع وحدتی است، اکنون سخن از کثرت جامعه است که چگونه کثرتی است.

در اینجا دو نظریه معروف وجود دارد: یکی نظریه مبتنی بر مادیت تاریخی و تضاد دیالکتیکی. بنا بر این نظریه- که بعدها دربارهاش سخن خواهیم گفت- این جهت تابع اصل مالکیت است. در جامعههایی که مالکیت خصوصی وجود ندارد مانند جامعه اشتراکی اولیه و یا جامعههای اشتراکی که در آینده تاریخ تحقق خواهد یافت، اساساً جامعه یک قطبی است، و اما در جامعههایی که بر آنها مالکیت خصوصی حکمفرماست [جامعه] لزوماً دو قطبی است؛ پس جامعه یا یک قطبی است و یا دو قطبی، شقّ سوم ندارد. در جامعههای دو قطبی، انسانها تقسیم میشوند به انسانهای استثمارگر و انسانهای استثمارشده و جز دو اردو و دو گروه حاکم و