شمرد. در مراتب پایین طبیعت، یعنی در جمادات و موجودات بیجان که به اصطلاح فلاسفه تنها یک قوه بسیط محض در هر موجودی حاکم است و به تعبیر فلاسفه «عَلی وَتیرَةٍ واحِدَةٍ» عمل میکنند، اجزاء و قوا در یکدیگر ادغام کلی میشوند و وجود آنها در وجود «کل» یکسره حل میگردد، آنچنان که مثلًا در ترکیب آب از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن میبینیم؛ اما هر اندازه که ترکیب در سطح بالاتر قرار میگیرد، اجزاء نسبت به «کل» استقلال نسبی بیشتری پیدا میکنند و نوعی کثرت در عین وحدت و وحدت در عین کثرت پدید میآید چنان که در انسان میبینیم که در عین وحدت، از کثرتی عجیب برخوردار است که نه تنها قوا و نیروهای تابعه کثرت خود را تا اندازهای حفظ میکنند بلکه نوعی تضاد و کشمکش دائم میان قوای درونی او برقرار میگردد. جامعه، راقیترین موجود طبیعت است و استقلال نسبی اجزاء ترکیبکنندهاش بسی افزونتر است.

پس، از آن نظر که افراد انسان که اجزاء تشکیل دهنده جامعهاند از عقل و ارادهای فطری در وجود فردی و طبیعی خود، مقدم بر وجود اجتماعی، برخوردارند و بعلاوه در ترکیب مراتب بالای طبیعتْ استقلال نسبی اجزاء محفوظ است، افراد انسان یعنی روح فردی در مقابل جامعه یعنی روح جمعی مجبور و مسلوبالاختیار نیست.